ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2025 E΄ ΛΟΥΚΑ (Λουκ. ιστ΄ 19-31) (Γαλ. β΄ 16-20)

 

"Ο Λόγος του Θεού στον Λαό του Θεού"

Ο πλούτος και η φτώχεια

«ευφραινόμενος καθ’ ημέραν λαμπρώς»

 Η διήγηση της παραβολής του πλούσιου και του φτωχού Λαζάρου, μέσα από τις πολύ παραστατικές και ζωντανές εικόνες που ξεδιπλώνει ενώπιον μας, αποκαλύπτει βασικές αλήθειες τόσο για την παρούσα όσο και για την μέλλουσα ζωή. 

 Θα μπορούσε κάποιος να διακρίνει τρία μέρη στη σχετική διήγηση του Ευαγγελίου: α) ο πλούσιος και ο φτωχός σ’ αυτή τη ζωή, β) ο θάνατος που επέρχεται και για τους δύο και γ) η αντιστροφή των πραγμάτων στη μετά θάνατο ζωή.

 O πλούσιος της παραβολής που προβάλλει σήμερα η Εκκλησία, εμφανίζεται να κατακρατεί όλα τα αγαθά αποκλειστικά για τον εαυτό του. Η εγωιστική τοποθέτησή του, τον άφηνε να κλείνεται ερμητικά στον εαυτό του και να περιφρονεί όλους όσοι βρίσκονταν γύρω του. Αυτή του η στάση, βέβαια, είχε φοβερές συνέπειες πρώτα απ’ όλα για τον ίδιο. 

   Η κατάντια στην οποία περιέπεσε άφηνε τον εαυτό του ως πρόσωπο αποδομημένο και αποψιλωμένο. Δεν αναφέρεται καν το όνομά του. Παραμένει ανώνυμος. Η παραβολή κάνει λόγο γενικά και αόριστα για κάποιο πλούσιο. Η γνωριμία μας μαζί του, σε αντίθεση με το Λάζαρο, δεν γίνεται μέσω του ονόματος, αλλά με την εικόνα που τόσο παραστατικά ξεδιπλώνεται: «φορούσε πορφύρα και βύσσο», δηλαδή πολυτελή ρούχα και ακόμα με την εμφάνισή του φέρεται να διασκεδάζει καθημερινά και να απολαμβάνει αχόρταγα τα υλικά αγαθά.

   Ο πλούσιος για το περιβάλλον του είχε αξία όχι ως πρόσωπο, αλλά με αυτά που είχε. Πρόκειται για την περίπτωση που περιορίζεται στο «έχειν».

   Προς αποκατάσταση οποιασδήποτε παρανόησης, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι ο πλούσιος δεν επικρίνεται για τα υπάρχοντά του, αλλά για το γεγονός ότι η ταυτότητα του συνδεόταν αποκλειστικά και μόνο με την υλική απόλαυση, στερούμενη οποιουδήποτε άλλου βαθύτερου πνευματικού περιεχομένου στη σφαίρα της αξίας του προσώπου. 

  Σε αντίθεση με την ψυχρή ανωνυμία του πλουσίου, ο φτωχός αποκαλύπτεται ως πρόσωπο με το όνομα Λάζαρος, το οποίο σημαίνει «ο Θεός είναι βοηθός». Η σημασία αυτή του ονόματος παραπέμπει σε μια στάση ζωής, με βάση την οποία ο άνθρωπος εναποθέτει με εμπιστοσύνη την ύπαρξή του στην αγάπη και την πρόνοια του Θεού. Αναδεικνύεται με άλλα λόγια στην ευχαριστιακή της διάσταση.

   Ιδιαίτερα επίκαιρα φαντάζουν τα μηνύματα της παραβολής στις δικές μας μέρες. Παρατηρούμε ότι ο πολιτισμός μας ευνοεί μια υπερτροφική ανάπτυξη του εγωισμού και του ατομισμού του ανθρώπου, που αποβαίνει μιας άλλης μορφής νεοπλασία. 

   Γι’ αυτό βλέπουμε ότι σήμερα ο άνθρωπος στερείται της προσωπικής του ταυτότητας και έτσι αποκαθηλώνεται το πρόσωπό του, υπαγόμενο σε συστήματα και μηχανισμούς που λειτουργούν στραγγαλιστικά και εξουθενωτικά απέναντί του. 

  Εξανδραποδίζεται η προσωπικότητά του και μετατρέπεται σ’ ένα απλό νούμερο και αριθμό, μέσα σε μια ανώνυμη μάζα που εύκολα μετατρέπεται και σε αγέλη.

Η περίπτωση του Λαζάρου

  Το όνομα Λάζαρος, όπως είδαμε και πιο πάνω, σημαίνει «ο Θεός βοηθός μου». Αυτό ακριβώς μετουσίωνε σε πράξη καθημερινής ζωής ο Λάζαρος, μέσα από την φτώχεια, τον πόνο και την αβάστακτη δυστυχία του.

  Προσπαθούσε να χορτάσει με ψίχουλα που έπεφταν από το τραπέζι του πλουσίου. Τόσο αδύνατος ήταν ο Λάζαρος, ώστε ακόμα και τα σκυλιά που έρχονταν και έγλυφαν τις πληγές του, δεν μπορούσε να τα απομακρύνει. Και όμως, παρά τη δυστυχία και τον πόνο του, ο Λάζαρος ποτέ δεν παραπονέθηκε.

  Πόσο αλήθεια μας δίνει μηνύματα η στάση του, ιδιαίτερα σήμερα που μπροστά στην πιο μικρή και ασήμαντη δοκιμασία, υψώνουμε φωνές διαμαρτυρίας και απόγνωσης; Σήμερα που βλέπουμε ότι ο άνθρωπος θέλει να βαίνουν όλα σύμφωνα με τις δικές του επιθυμίες και επιλογές; Πόσο, αλήθεια, μεγαλείο ψυχής αποκαλύπτεται από τον εσωτερικό κόσμο των ανθρώπων εκείνων που ακόμα και στις πιο μεγάλες δοκιμασίες της ζωής αντί να μεμψιμοιρούν και να παραπονιούνται, βγαίνει από το βάθος της καρδιάς τους ένα «δόξα σοι ο Θεός» σε μια ευχαριστιακή ενατένιση;

Η αντιστροφή των πραγμάτων

 Η ζωή εδώ σ’ αυτό τον κόσμο κάποτε τελειώνει. Και όμως, ο θάνατος με τον ερχομό του βλέπουμε ότι αποκαλύπτει τη βαθύτερη αλήθεια των πραγμάτων και δίνει πολλές απαντήσεις σε ερωτήματα που προκύπτουν τόσο βασανιστικά στη ζωή του ανθρώπου.

   Ο θάνατος επισκέφθηκε πρώτα το Λάζαρο και μετά τον πλούσιο της παραβολής. Η ζωή του πλουσίου, με βάση τη διήγηση, μετά το θάνατο είναι γεμάτη βάσανα και θλίψη. Πονούσε περισσότερο όταν έβλεπε το Λάζαρο να είναι ευτυχισμένος στην αγκαλιά του Πατριάρχη Αβραάμ. 

 Φαίνεται μάλιστα να στερεώνεται ακόμα πιο πολύ στην αμετανοησία του, όταν φέρεται να ζητεί από τον Θεό να αναστηθεί ο Λάζαρος προκειμένου να εξαναγκασθούν τα πέντε αδέλφια του να πιστέψουν. Πίσω όμως από το υποκριτικό ενδιαφέρον του γι’ αυτούς, μπορεί να διακρίνει κάποιος τον εγωισμό του. Και αυτό, γιατί ουσιαστικά με την στάση του θέλει να μετατοπίσει τις ευθύνες από τον εαυτό του στον Θεό. 

  Αφού ο Θεός δεν κάνει «θαύματα» για να μας εξαναγκάσει να τον πιστέψουμε και να είμαστε κοντά του, τότε δεν φταίμε εμείς που βιώνουμε την κόλαση της απουσίας του.

  Πραγματικά, η παραβολή αυτή όζει βαθύτερων μηνυμάτων και νοημάτων. Πολύ σοφά ο ιερός Χρυσόστομος βλέπει πίσω από το γράμμα της να μας παρέχει φάρμακα σωτηρίας. «Διότι σωφρονίζει εκείνους που πλουτίζουν, τους δε φτωχούς παρηγορεί».

  Για να προσθέσει: «Αυτή την παραβολή να τη γράψετε και οι πλούσιοι και οι φτωχοί: οι πλούσιοι στον τοίχο του σπιτιού σας και οι φτωχοί στον τοίχο της διάνοιάς σας».

Αγαπητοί αδελφοί, η πρόσκληση που βγαίνει μέσα από την περικοπή, είναι να τολμήσουμε ν’ αρνηθούμε να προσδενόμαστε με τόση εξάρτηση στα υλικά αγαθά και να εμπιστευθούμε τον εαυτό μας στην αγάπη του Θεού.

  Να τον εναποθέσουμε στη Θεία Πρόνοια του. Μόνο κοντά του θα μπορούμε να αισθανόμαστε ότι κατέχουμε τα πάντα σε μια πληρότητα αληθινής ζωής. 

 Η στάση που με τόση μεγάλη πίστη και υπομονή τηρούσε ο Λάζαρος, μέσα από την φτώχεια και τον πόνο, ας γίνει οδηγός και στη δική μας ζωή για να είμαστε σε θέση να εισέλθουμε σε τροχιές της αυθεντικής αρχοντιάς.

Χριστάκης Ευσταθίου,

Θεολόγος

Κυριακὴ Ε΄ Λουκᾶ – Εὐαγγελικὸ καί Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 2 Νοεμβρίου 2025

 

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Λουκ. ιστ΄ 19-31

¹⁹ Ἄνθρωπος δέ τις ἦν πλούσιος, καὶ ἐνεδιδύσκετο πορφύραν καὶ βύσσον εὐφραινόμενος καθ’ ἡμέραν λαμπρῶς. ²⁰ πτωχὸς δέ τις ἦν ὀνόματι Λάζαρος, ὃς ἐβέβλητο πρὸς τὸν πυλῶνα αὐτοῦ ἡλκωμένος ²¹ καὶ ἐπιθυμῶν χορτασθῆναι ἀπὸ τῶν ψιχίων τῶν πιπτόντων ἀπὸ τῆς τραπέζης τοῦ πλουσίου· ἀλλὰ καὶ οἱ κύνες ἐρχόμενοι ἐπέλειχον τὰ ἕλκη αὐτοῦ. ²² ἐγένετο δὲ ἀποθανεῖν τὸν πτωχὸν καὶ ἀπενεχθῆναι αὐτὸν ὑπὸ τῶν ἀγγέλων εἰς τὸν κόλπον Ἀβραάμ· ἀπέθανε δὲ καὶ ὁ πλούσιος καὶ ἐτάφη. ²³ καὶ ἐν τῷ ᾅδῃ ἐπάρας τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ, ὑπάρχων ἐν βασάνοις, ὁρᾷ Ἀβραὰμ ἀπὸ μακρόθεν καὶ Λάζαρον ἐν τοῖς κόλποις αὐτοῦ. ²⁴ καὶ αὐτὸς φωνήσας εἶπε· πάτερ Ἀβραάμ, ἐλέησόν με καὶ πέμψον Λάζαρον ἵνα βάψῃ τὸ ἄκρον τοῦ δακτύλου αὐτοῦ ὕδατος καὶ καταψύξῃ τὴν γλῶσσάν μου, ὅτι ὀδυνῶμαι ἐν τῇ φλογὶ ταύτῃ. ²⁵ εἶπε δὲ Ἀβραάμ· τέκνον, μνήσθητι ὅτι ἀπέλαβες σὺ τὰ ἀγαθά σου ἐν τῇ ζωῇ σου, καὶ Λάζαρος ὁμοίως τὰ κακά· νῦν δὲ ὧδε παρακαλεῖται, σὺ δὲ ὀδυνᾶσαι· ²⁶ καὶ ἐπὶ πᾶσι τούτοις μεταξὺ ἡμῶν καὶ ὑμῶν χάσμα μέγα ἐστήρικται, ὅπως οἱ θέλοντες διαβῆναι ἔνθεν πρὸς ὑμᾶς μὴ δύνωνται, μηδὲ οἱ ἐκεῖθεν πρὸς ἡμᾶς διαπερῶσιν. ²⁷ εἶπε δέ· ἐρωτῶ οὖν σε, πάτερ, ἵνα πέμψῃς αὐτὸν εἰς τὸν οἶκον τοῦ πατρός μου· ²⁸ ἔχω γὰρ πέντε ἀδελφούς· ὅπως διαμαρτύρηται αὐτοῖς, ἵνα μὴ καὶ αὐτοὶ ἔλθωσιν εἰς τὸν τόπον τοῦτον τῆς βασάνου. ²⁹ λέγει αὐτῷ Ἀβραάμ· ἔχουσι Μωϋσέα καὶ τοὺς προφήτας· ἀκουσάτωσαν αὐτῶν. ³⁰ ὁ δὲ εἶπεν· οὐχί, πάτερ Ἀβραάμ, ἀλλ’ ἐάν τις ἀπὸ νεκρῶν πορευθῇ πρὸς αὐτοὺς, μετανοήσουσιν. ³¹ εἶπε δὲ αὐτῷ· εἰ Μωϋσέως καὶ τῶν προφητῶν οὐκ ἀκούουσιν, οὐδὲ ἐάν τις ἐκ νεκρῶν ἀναστῇ πεισθήσονται.

Νεοελληνική Απόδοση

¹⁹ Ειδικότερα δε δια τον πλούτον ακούσατε και αυτήν την παραβολήν· Ενας άνθρωπος ήτο πλούσιος και εφορούσε κόκκινον πανάκριβον ένδυμα και λευκόν, λινόν πολυτελή χιτώνα. Και κάθε ημέρα ηυφραίνετο με πολυδάπανα λαμπρά συμπόσια. ²⁰ Εζούσε δε τότε και κάποιος πτωχός ονάματι Λαζαρος, ο όποιος ήτο παραπεταμένος κοντά εις την μεγάλην εξώπορτα του πλουσίου, γεμάτος από πληγάς. ²¹ Και αυτός επιθυμούσε να χορτάση την πείνα του από τα ψίχουλα, που έπιπταν από το τραπέζι του πλουσίου. Και σαν να μην έφθαναν αυτά, οι σκύλοι έγλειφαν τας πληγάς του γυμνού σχεδόν σώματός του. ²² Συνέβη δε να πεθάνη ο πτωχός και να μεταφερθή από τους αγγέλους εις τας αγκάλας του Αβραάμ, στον παράδεισον δηλαδή όπου ο Αβραάμ μαζή με τους δικαίους αναπαύονται και ευφραίνονται. Επέθανε δε και ο πλούσιος και ετάφη με πολλήν μεγαλοπρέπειαν. Η ψυχή του όμως κατέβηκε στον Αδην. ²³ Και στον Αδην όπου εβασανίζετο, εσήκωσε τα μάτια του και βλέπει τον Αβραάμ από μακρυά και τον Λαζαρον εις τας αγκάλας του. ²⁴ Και αυτός, που τόσην αδιαφορίαν και σκληρότητα είχε δείξει, όταν ζούσε εις την γην, εφώναξε τώρα και είπε· Πατερ Αβραάμ, σπλαγχνίσου με και στείλε τον Λαζαρον να βρέξη την άκρη από το δάκτυλο του στο νερό και να δροσίση την γλώσσαν μου, διότι πονώ φοβερά μέσα εις την βασανιστικήν αυτήν φλόγα του Αδου. ²⁵ Είπε δε ο Αβραάμ· Τεκνον, θυμήσου, ότι συ απήλαυσες με το παραπάνω τα αγαθά σου εις την ζωήν σου και ο Λαζαρος ομοίως εδοκίμασε τα κακά της φτώχειας και της ασθενείας. Τωρα δε αυτός εδώ παρηγορείται και ευφραίνετε δια την υπομονήν, που έδειξε στον καιρόν της θλίψεώς του, συ δε κατά λόγον δικαιοσύνης βασανίζεσαι δια την φιλαυτίαν σου και την σκληρότητα της καρδίας σου. ²⁶ Και επί πλέον μεταξύ του τόπου, που είμεθα ημείς, και του τόπου που είσθε σεις, έχει στηριχθή μέγα και ανυπέρβλητον χάσμα, ώστε εκείνοι που θέλουν να περάσουν από εδώ εις σας να μη ημπορούν ούτε και αυτοί, που είναι στο μέρος σας να μην ημπορούν να περάσουν προς ημάς. ²⁷ Είπε δε ο πλούσιος· Τοτε σε παρακαλώ, πάτερ, να στείλης τον Λαζαρον στο πατρικό μου σπίτι, ²⁸ διότι έχω εκεί πέντε αδελφούς, στείλε τον να τους διαβεβαιώση δι’ αυτά που συμβαίνουν εδώ, ώστε να μη καταντήσουν και αυτοί στον τόπον τούτον των βασάνων. ²⁹ Λεγει εις αυτόν ο Αβραάμ· Εχουν τον Μωϋσέα και τους προφήτας· ας ακούσουν αυτών τας μαρτυρίας. ³⁰ Εκείνος δε είπε· όχι, πάτερ Αβραάμ, δεν θα προσέξουν την μαρτυρίαν του Μωϋσέως και των προφητών. Αλλά εάν κανείς από τους πεθαμένους υπάγη προς αυτούς, θα μετανοήσουν. ³¹ Είπε δε εις αυτόν ο Αβραάμ· εάν δεν ακούσουν τον Μωϋσέα και τους προφήτας, δεν θα πεισθούν και αν ακόμη αναστηθή κάποιος εκ νεκρών”. (Οταν λείπη η καλή διάθεσις ούτε και το μεγαλύτερον θαύμα ημπορεί να οδηγήση εις πίστιν και μετάνοιαν).

***************************************************

ΣΚΕΨΕΙΣ – ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ – ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

1. Ἀδιαμαρτύρητα

Τὴ διδακτικότατη παραβολὴ τοῦ Πλουσίου καὶ τοῦ Λαζάρου ἀκούσαμε σήμερα στὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο, ἡ ὁποία μᾶς περιγράφει δύο ἀνθρώπους μὲ πολλὲς διαφορὲς μεταξύ τους. Ὁ ἕνας ἦταν πλούσιος, ντυμένος μὲ βασιλικὰ ἐνδύματα, ξαπλωμένος σὲ πολυτελὴ ἀνάκλιντρα, χορτάτος ἀπὸ πανάκριβα φαγητά, τὰ ὁποῖα ἀπολάμβανε σὲ λαμπρὰ συμπόσια μὲ ἐπιφανεῖς συνδαιτυμόνες. Ὁ ἄλλος ἦταν φτωχός. Ὀνομαζόταν Λάζαρος καὶ ἦταν ρακένδυτος, παραπεταμένος στὸ χῶμα, στὴν ἐξώπορτα τοῦ πλούσιου. Προσπαθοῦσε δὲ νὰ χορτάσει ἀπὸ τὰ ψίχουλα ποὺ ἔπεφταν ἀπὸ τὸ τραπέζι τοῦ πλούσιου. Ξεχασμένος ἀπὸ ὅλους, εἶχε μοναδικὴ συντροφιά του τὰ σκυλιά, ποὺ ἔγλειφαν τὶς πληγές του.

Κάνει ὅμως ἐντύπωση ὅτι, ἐνῶ ὁ Λάζαρος γινόταν καθημερινὰ ἀποδέκτης τῆς κατάφωρης αὐτῆς κοινωνικῆς ἀδικίας, πουθενὰ δὲν φαίνεται νὰ διαμαρτύρεται, παρὰ μόνο σιωπᾶ. Δὲν γογγύζει στὸν Θεὸ γιὰ τὴν ἀξιοθρήνητη κατάστασή του. Δὲν κατακρίνει τὸν πλούσιο γιὰ τὴ σκληρότητά του, οὔτε τὸν φθονεῖ γιὰ τὴ χλιδὴ ποὺ ἐκεῖνος ἀπολαμβάνει. Δὲν βρίζει, οὔτε ἀντιδρᾶ. Μόνο ὑπομένει καὶ σιωπᾶ.

Μὲ τὸ θαυμάσιο παράδειγμά του ὁ φτωχὸς Λάζαρος μᾶς προτρέπει νὰ ἀντιμετωπίζουμε κι ἐμεῖς τὶς θλίψεις καὶ τὶς δυσκολίες τῆς παρούσας ζωῆς ἀγόγγυστα, ἀδιαμαρτύρητα, καρτερικά. Εὔκολα ἴσως παρασύρονται κάποιοι σὲ γκρίνιες, παράπονα καὶ σὲ δυσ­φορία. Ἤ, ἀκόμη χειρότερα, σὲ λόγια βαριά, βλάσφημα κατὰ τοῦ Θεοῦ. Ἂς διδαχθοῦμε ἀπὸ τὴν εὔλαλη σιωπὴ τοῦ φτωχοῦ Λαζάρου καὶ ἂς κάνουμε ὑπομονή, ἀκόμη κι ἂν τὰ καθημερινὰ προβλήματα καθιστοῦν δύσκολη ἕως μαρτυρικὴ τὴ ζωή μας.

2. Ἀπόδοση δικαιοσύνης

Κάποτε ἦλθε καὶ γιὰ τοὺς δύο ἡ στιγμὴ τοῦ θανάτου. «Ἐγένετο ἀποθανεῖν τὸν πτωχὸν καὶ ἀπενεχθῆναι αὐτὸν ὑπὸ τῶν ἀγγέλων εἰς τὸν κόλπον Ἀβραάμ». Δηλαδὴ τὸν μὲν φτωχὸ μετέφερε τιμητικὴ συνοδεία ἀγγέλων στὴν ἀγκαλιὰ τοῦ Ἀβραάμ, στὴ χαρὰ τοῦ Παραδείσου, γιὰ νὰ ἀναπαυθεῖ ἀπὸ τοὺς κόπους του. Γιὰ τὸν πλούσιο ἀντίθετα ἔγινε μεγαλόπρεπη κηδεία, πουθενὰ ὅμως δὲν φάνηκαν γι᾿ αὐτὸν οἱ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ. Βρέθηκε στὸν Ἅδη, στὴν κόλαση.

Στὴ γῆ δὲν ἀποδόθηκε δικαιοσύνη. Ὁ πλούσιος πέθανε μέσα στὶς ἀνέσεις, ἐνῶ ὁ Λάζαρος στὰ βάσανά του. Μετὰ τὸν θάνατο ὅμως ὁ δίκαιος Κριτὴς ἀπέδωσε δικαιοσύνη σύμφωνα μὲ τὰ ἔργα τοῦ καθενός. Ἄμειψε τὸν Λάζαρο γιὰ τὴν ἀρετὴ καὶ τὴν ὑπομονή του καὶ καταδίκασε τὸν πλούσιο, ὄχι γιὰ τὸν πλοῦτο, ἀλλὰ γιὰ τὴν ὑλοφροσύνη καὶ τὴ σκληροκαρδία του.

Εἶναι συχνὸ κάποτε τὸ φαινόμενο νὰ χαίρεται καὶ νὰ εὐφραίνεται ὁ ἄδικος καὶ ἁμαρτωλὸς στὴ ζωὴ αὐτή, ἐνῶ ὁ δίκαιος καὶ ἐνάρετος νὰ ἀντιμετωπίζει δυσκολίες. Νὰ ἀπολαμβάνει ὁ ἄσωτος καὶ νὰ στερεῖται ὁ ἁγνός. Εὔλογο τότε ἀνακύπτει τὸ ἐρώτημα: «Τί ὅτι ὁδὸς ἀσεβῶν εὐοδοῦται;» (Ἱερ. ιβ΄ 1). Γιατί οἱ ἀσεβεῖς ἄνθρωποι εὐημεροῦν στὴ ζωὴ αὐτή; Δὲν εἶναι ἄδικο αὐτό; Ἂς θυμόμαστε στὶς περιπτώσεις αὐτὲς ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι δίκαιος. Σύμφωνα δὲ μὲ τὴ θεία δικαιοσύνη του, κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς τελικῆς Κρίσεως θὰ ἀποδώσει στὸν καθένα μας ἀνάλογα μὲ τὰ ἔργα μας στὴ ζωὴ αὐτή. Ἐκεῖ θὰ ἀλλάξουν οἱ ρόλοι καὶ ὁ καθένας θὰ πάρει τὴν ὁριστικὴ θέση του, ὅπως μᾶς φανερώνει ἡ παραβολὴ ποὺ ἀκούσαμε.

3. Ἡ μαρτυρία τῶν Γραφῶν

Ἀπὸ τὸν ἀνυπόφορο ἐκεῖνο τόπο τῶν βασάνων σηκώνει τὰ μάτια του ὁ πλούσιος καὶ βλέπει ἀπὸ μακριὰ τὸν Λάζαρο νὰ εὐφραίνεται μέσα στὴν ἀγκάλη τοῦ πατριάρχη Ἀβραάμ. Παρακαλεῖ τότε τὸν Ἀβραὰμ νὰ στείλει τὸν Λάζαρο νὰ βουτήξει τὴν ἄκρη τοῦ δακτύλου του στὸ νερὸ καὶ νὰ τοῦ δροσίσει λίγο τὴ γλώσσα, διότι ὑποφέρει ἀπὸ τὶς φλόγες τῆς κολάσεως. Ἢ ἔστω, νὰ στείλει τὸν Λάζαρο στὰ ἀδέλφια του, γιὰ νὰ τὰ προειδοποιήσει γιὰ ὅσα συμβαίνουν μετὰ τὸν θάνατο. Διότι, ἂν ἀναστηθεῖ κάποιος νεκρὸς καὶ τοὺς τὰ πεῖ, θὰ πιστέψουν. Τότε ὁ Ἀβραὰμ ἀποκρίνεται ὅτι γιὰ τὴ μετὰ θάνατον ζωὴ μαρτυροῦν οἱ λόγοι τοῦ Μωυσῆ καὶ τῶν ἄλλων Προφητῶν. Ἐὰν δὲν ἔχουν τὴ διάθεση νὰ πιστέψουν τὸν Μωυσῆ καὶ τοὺς Προφῆτες, οὔτε κάποιον ποὺ ἀναστήθηκε ἀπὸ τοὺς νεκροὺς πρόκειται νὰ πιστέψουν.

Ὁ τελευταῖος αὐτὸς λόγος τοῦ Κυρίου στὴ διήγηση τῆς παραβολῆς ἔχει πολὺ μεγάλη σημασία. Εἶναι μιὰ ἀπάντηση σὲ ὅσους ζητοῦν κάποιο μεγάλο, πειστικὸ θαῦμα γιὰ νὰ πιστέψουν. Ὁ Κύριος μᾶς λέει ξεκάθαρα ὅτι μέσα στὶς Γραφὲς ὑπάρχει θησαυρισμένο ὅ,τι χρειάζεται κάποιος γιὰ νὰ βρεῖ τὴν ἀλήθεια. Ἡ πίστη πλέον σὲ αὐτὴν εἶναι θέμα τῆς διαθέσεως τοῦ κάθε ἀνθρώπου. Ἄλλωστε καὶ οἱ ἄρχοντες τῶν Ἰουδαίων, ἐνῶ εἶδαν τὴν ἀνάσταση τοῦ τετραήμερου Λαζάρου, θέλησαν νὰ τὸν φονεύσουν γιὰ νὰ μὴν πιστέψει ὁ λαὸς στὸν Χριστό. Ὅλα μᾶς τὰ ἔχει δώσει ὁ Θεός. Μέσα ἀπὸ τὶς Γραφὲς μᾶς ὁμιλεῖ ὁ ἴδιος ὁ ἀναστημένος Κύριος καὶ μᾶς ὑποδεικνύει ἀσφαλεῖς ὁδοὺς σωτηρίας. Αὐτὸ ποὺ ἐναπόκειται σ᾿ ἐμᾶς εἶναι νὰ Τὸν ἀκο­λουθήσουμε.

                     ***************************************************

 

Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 2 Νοεμβρίου 2025, ΚΑ΄ Ἐπιστολῶν (Γαλ. β΄ 16-20)

16 εἰδότες δὲ ὅτι οὐ δικαι­οῦται ἄνθρωπος ἐξ ἔργων νόμου ἐὰν μὴ διὰ πίστεως Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ ἡμεῖς εἰς Χριστὸν Ἰη­σοῦν ἐπι­στεύσαμεν, ἵνα δικαι­­ωθῶμεν ἐκ πίστεως Χρι­στοῦ καὶ οὐκ ἐξ ἔργων νόμου, διότι οὐ δικαιωθήσε­ται ἐξ ἔργων νόμου πᾶσα σάρξ. 17 εἰ δὲ ζητοῦντες δικαιω­θῆναι ἐν Χριστῷ εὑρέθημεν καὶ αὐτοὶ ἁμαρτωλοί, ἆρα Χριστὸς ἁμαρτίας διάκονος; μὴ γένοιτο. 18 εἰ γὰρ ἃ κατέλυσα ταῦτα πάλιν οἰκοδομῶ, παραβάτην ἐμαυτὸν συνίστημι. 19 ἐγὼ γὰρ διὰ νόμου νόμῳ ἀπέθανον, ἵνα Θεῷ ζήσω. 20 Χριστῷ συνεσταύρωμαι· ζῶ δὲ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός· ὃ δὲ νῦν ζῶ ἐν σαρκί, ἐν πίστει ζῶ τῇ τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀγαπήσαντός με καὶ παραδόντος ἑαυτὸν ὑπὲρ ἐμοῦ.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ Π. Ν. ΤΡΕΜΠΕΛΑ

16 Ἐπειδή ὅμως μάθαμε ἀπό τήν προσωπική μας πείρα ὅτι δέν γίνεται δίκαιος ὁ ἄνθρωπος καί δέν σώζεται μέ τήν τήρηση τῶν τυπικῶν διατάξεων τοῦ Μωσαϊκοῦ νόμου ἀλλά μόνο μέ τήν πίστη στόν Ἰησοῦ Χριστό, γι’ αὐτό λοιπόν κι ἐμεῖς πιστέψαμε στόν Ἰησοῦ Χριστό, γιά νά γίνουμε δίκαιοι καί νά σωθοῦμε ἀπό τήν πίστη στό Χριστό καί ὄχι ἀπό τά ἔργα τοῦ Μωσαϊκοῦ νόμου. Διότι, ὅπως ἀναφέρεται καί στούς ψαλμούς, μέ τά ἔργα τοῦ νόμου δέν θά δικαιωθεῖ καί δέν θά σωθεῖ κανένας ἄνθρωπος. 17 Ἀλλά ἐάν ὑποθέσουμε ὅτι ἡ τήρηση τοῦ νόμου εἶναι ἐπιβεβλημένη, καί συνεπῶς ἐμεῖς πού ἀφήσαμε τό νόμο ἁμαρτήσαμε καί βρεθήκαμε νά εἴμαστε ἁμαρτωλοί μό­νο καί μόνο ἐπειδή ζητοῦμε νά δικαιωθοῦμε καί νά σω­­­θοῦ­με μέ τήν πίστη καί τήν κοινωνία μας μέ τόν Χριστό, τότε γεννιέται τό ἄτοπο ἐρώτημα: Ἄρα ὁ Χριστός εἶναι ὑπη­­­­ρέτης ἁμαρτίας, ἀφοῦ αὐτός μᾶς ὤθησε νά ἀφή­­σου­­με τό νόμο; Μή συμβεῖ νά ποῦμε μιά τέτοια βλασφη­μία. 18 Καί καταλήγουμε ὁπωσδήποτε στή βλασφημία αὐ­­τή, ἐάν δεχθοῦμε ὡς ἀληθινή τήν ὑπόθεση πού κάναμε. Διότι, ἐάν ἐκεῖνα πού κατάργησα καί ἀθέτησα ὡς ἀνώ­­φελα, δηλαδή τίς τυπικές διατάξεις τοῦ νόμου, αὐτά πάλι τά τηρῶ ὡς ἀναγκαῖα καί ἀπαραίτητα γιά τή σωτηρία, μέ τήν ἐπάνοδό μου αὐτή στήν τήρηση τοῦ νόμου ἀποδεικνύω τόν ἑαυτό μου παραβάτη· διότι βεβαιώνω ἔμπρακτα ὅτι ἔκανα λάθος πρωτύτερα πού ἀθέτησα τό νόμο, καί ἁμάρτησα ὅταν προτίμησα τή σωτηρία πού δίνει ὁ Χριστός. 19 Ἀλλά ὄχι. Δέν ἁμάρτησα, οὔτε εἶμαι παραβάτης. Διότι ἐγώ μέ κριτήριο τό νόμο πού κατάργησα καί ὁ ὁποῖ­ος τιμωρεῖ μέ θάνατο κάθε παραβάτη του, πέθανα ὡς πρός τό νόμο, γιά νά ζήσω γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ. 20 Μέ τό βάπτισμα ἔχω σταυρωθεῖ κι ἔχω πεθάνει μα­ζί μέ τόν Χριστό. Κι ἀφοῦ εἶμαι νεκρός, δέν ἔχει πλέ­ον καμία ἰσχύ γιά μένα ὁ νόμος. Ἔγινα κοινωνός τοῦ σταυ­ρικοῦ θανάτου τοῦ Χριστοῦ καί εἶμαι νεκρός. Λοιπόν δέν ζῶ πλέον ἐγώ, ὁ παλαιός δηλαδή ἄν­­θρω­πος, ἀλλά ζεῖ μέσα μου ὁ Χριστός. Καί τή φυσική ζωή πού ζῶ μέσα στό σῶμα μου τώρα πού ἐπέστρεψα στό Χριστό, τή ζῶ μέ τήν ἔμπνευση καί τήν κυριαρχία τῆς πί­στεως στόν Υἱό τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος μέ ἀγάπησε καί πα­ρέδωσε τόν ἑαυτό του γιά τή σωτηρία μου.

 

 

 

ΚΑΛΟ ΚΑΙ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΜΗΝΑ

 

Οσίου Δαβίδ του Γέροντος του εν Ευβοία

 

Η Εορτή Οσίου Δαβίδ του Γέροντος του εν Ευβοία είναι 1 Νοεμβρίου.

Ο Όσιος Δαβίδ καταγόταν από το χωριό Γαρδινίτζα, που βρισκόταν κοντά στο Ταλάντιο, τόπος παραθαλάσσιος απέναντι από την Εύβοια.

 

Έζησε όταν Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης ήταν ο Ιερεμίας, περί το 1519 μ.Χ. Τον πατέρα του έλεγαν Χριστόδουλο και ήταν ιερέας, τη δε μητέρα του Θεοδώρα. Ο όσιος Δαβίδ είχε άλλον έναν αδελφό και δύο αδελφές.

Από μικρός ο Όσιος έδειξε εξαίσια μορφή και έμαθε άριστα τα Ιερά γράμματα. Σε ηλικία 15 ετών υποτάχθηκε σ’ έναν άγιο γέροντα, τον Ακάκιο, που τον εκπαίδευσε στις αρετές της μοναχικής πολιτείας και από τότε ο όσιος Δαβίδ κάνει μια φοβερή, σύμφωνα με τον βιογράφο του, πνευματική πορεία, διδάσκοντας την έμπρακτη αρετή και κάνοντας διάφορα θαύματα. Προείδε τον θάνατο του και απεβίωσε ειρηνικά και με μεγάλη αγιότητα την 1η Νοεμβρίου.

Βιογραφία του συνέγραψε ο μαθητής του Χριστόφορος μοναχός και Ακολουθία του ο επίσκοπος Ταλαντίου Νεόφυτος από την Αθήνα. Μονή του Όσιου Δαβίδ υπάρχει στην Εύβοια.

Ἀπολυτίκιον
Ήχος γ’. Θείας πίστεως.
Μέγαν εύρατο, Εύβοια κλέος, τον πανένδοξον, Δαβίδ τον θείον, ως ιεράς αρετής καταγώγιον, και του Χρίστου οπαδόν αληθέστατον, και των Όσίων απάντων εφάμιλλον. Διό Πάτερ Όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθε ημίν το μέγα έλεος.

 

Άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός

 

Τη μνήμη των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού, των Αναργύρων, τιμά σήμερα, 1 Νοεμβρίου, η Εκκλησία μας.

Οι Άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός κατάγονταν από την Ασία. Οι γονείς τους ήταν άριστο πρότυπο χριστιανών συζύγων. Όταν η μητέρα τους Θεοδότη έμεινε χήρα, αφιέρωσε κάθε προσπάθεια της στη χριστιανική ανατροφή των δυο παιδιών της, Κοσμά και Δαμιανού.

 

Τους δύο αδελφούς διέκρινε μεγάλη ευφυΐα και επιμέλεια, γι’ αυτό και σπούδασαν πολλές επιστήμες. Ιδιαίτερα όμως, επιδόθηκαν στην ιατρική επιστήμη, την οποία εξασκούσαν σαν διακονία φιλανθρωπίας προς τον πλησίον.

Θεράπευαν τις ασθένειες των ανθρώπων, και ιδιαίτερα των φτωχών, χωρίς να παίρνουν χρήματα, γι’ αυτό και ονομάστηκαν Ανάργυροι. Πολλοί ασθενείς που θεραπεύθηκαν ήθελαν να τους ευχαριστήσουν.

Αλλά αυτοί, δε δέχονταν τις ευχαριστίες και απαντούσαν με τον ορθό λόγο της Αγίας Γραφής: «Η ευλογία και η δόξα και η σοφία και η ευχαριστία και η τιμή και η δύναμις και η ισχύς τω Θεώ ημών εις τους αιώνας των αιώνων» (Αποκάλυψη Ιωάννου, ζ’ 12).

Δηλαδή, όλος ο ύμνος και η δόξα και η σοφία και η ευχαριστία και η τιμή και η δύναμη και η ισχύς, ανήκει στο Θεό μας, στους αιώνες των αιώνων.

Έτσι ταπεινά αφού διακόνησαν σε όλη τους τη ζωή τον πλησίον, πέθαναν ειρηνικά και ετάφησαν στην τοποθεσία Φερεμά.

Εορτολόγιο: Κοσμάς. Δαμιανός, Δαμιανή. Ανάργυρος, Ανάργυρη, Αναργυρούλα. Δαβίδ, Δαυίδ. Διόνυσος.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ δ’.
Ἅγιοι Ἀνάργυροι καὶ θαυματουργοί, ἐπισκέψασθε τὰς ἀσθενείας ἡμῶν, δωρεὰν ἐλάβετε, δωρεὰν δότε ἡμῖν.

Έτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θείου Πνεύματος, τὴ χειρουργία, θεραπεύετε, παντοίας νόσους, σὺν Κοσμᾶ Δαμιανὲ οἱ Ἀνάργυροι, ὁ γὰρ Σωτὴρ ἰατροὺς ὑμᾶς ἔδειξεν, εἰς περιποίησιν πάντων καὶ ἴασιν ὅθεν ρύσασθε, παθῶν δυσαλθῶν καὶ θλίψεων, τοὺς ποθῶ

τῷ ναῷ ὑμῶν προστρέχοντας.

Κοντάκιον
Ἦχος β’.
Οἱ τὴν χάριν λαβόντες τῶν ἰαμάτων, ἐφαπλοῦτε τὴν ῥῶσιν τοῖς ἐν ἀνάγκαις, Ἰατροὶ θαυματουργοὶ ἔνδοξοι, ἀλλὰ τῇ ὑμῶν ἐπισκέψει, καὶ τῶν πολεμίων τὰ θράση κατευνάσατε, τὸν κόσμον ἰώμενοι ἐν τοῖς θαύμασιν.

Έτερον Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Ἐκ τῆς Ἀσίας ὥσπερ δύο ἀστέρες, ἐξανατείλαντες Ἀνάργυροι θεῖοι, τῇ οἰκουμένῃ λάμπετε θαυμάτων ταῖς αὐγαῖς, νόσους μὲν ἰώμενοι, καὶ δεινὰς καχεξίας, χάριν δὲ παρέχοντες, τοῖς πιστοῖς εὐρωστίας, Δαμιανὲ θεόφρον καὶ Κοσμᾶ, χειμαζομένων, λιμένες πανεύδιοι.

Μεγαλυνάριον
Οἷά περ θεράποντες ἰατροί, ψυχῶν καὶ σωμάτων, ἀσθενείας ὀδυνηράς, ἰάσασθε τάχος, ἀρρήτῳ ἐπισκέψει, ἡμῶν θαυματοβρῦται, σοφοί Ἀνάργυροι.

Ὁ Οἶκος
Πάσης συνέσεως καὶ σοφίας ὑπέρκειται ὁ λόγος τῶν σοφῶν ἰατρῶν· τοῦ γὰρ Ὑψίστου χάριν λαβόντες, ἀοράτως τὴν ῥῶσιν δωροῦνται πᾶσιν· ὅθεν καμοί, διηγήσεως χάριν δεδώρηνται, ὑμνῆσαι ὡς θεοφόρους, εὐαρέστους Θεοῦ καὶ θεράποντας, ἰαμάτων πλήθη παρέχοντας· ἀλγηδόνων γὰρ πάντας λυτροῦνται, τὸν κόσμον ἰώμενοι ἐν τοῖς θαύμασι.

Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν.
Οὐρανόθεν θαυμάτων τὴν δωρεάν, παραδόξως λαβόντες παρὰ Χριστοῦ, πάντα θεραπεύετε, ἀενάως τὰ πάθη· ἐν ὑμῖν γὰρ ὤφθη, ἡ χάρις τοῦ Πνεύματος, χορηγοῦσα θείων, ἰάσεων δύναμιν· ὅθεν καὶ ἀφθάρτων, ἀγαθῶν εὐπορίαν, τῇ πίστει ἐκτήσασθε, ἀναργύρῳ φρονήματι, Θεοφόροι Ἀνάργυροι, πρεσβεύσατε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην ὑμῶν.

 

ΚΥΡΙΑΚΗ 26 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2025 ΣΤ΄ ΛΟΥΚΑ (Λουκ. η΄ 26-39) (Β΄ Τιμ. β΄ 1-10)

 

"Ο Λόγος του Θεού στον Λαό του Θεού"

Η αυθεντική κοινωνία

«και ιμάτιον ουκ ενεδιδύσκετο και εν οικία ουκ έμενεν»

 Ο άνθρωπος διαχρονικά αναζητεί εναγωνίως την ελευθερία του, πλην όμως δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που δοκιμάζει στο βάθος μεγάλη απογοήτευση. Λησμονεί πολλές φορές δυστυχώς τη μεγάλη αλήθεια ότι ο Χριστός είναι ο αληθινός ελευθερωτής του κόσμου. Ο δαιμονισμένος που παρουσιάζει η σημερινή ευαγγελική περικοπή θεραπεύθηκε μόλις ακριβώς συνάντησε τον Χριστό.

  Τον είδαμε να μεταβάλλεται ριζικά και να γίνεται νέα ύπαρξη. Από γυμνός γίνεται «ιματισμένος» και από αλλοπρόσαλλος «σωφρονών», όπως χαρακτηριστικά περιγράφεται η περίπτωσή του. Ζούσε πριν σε μνήματα και σε έρημους τόπους, μετά όμως επικοινωνεί με τους συνανθρώπους του και μάλιστα με τον πιο αυθεντικό τρόπο. Η επιθετικότητα και η καταστροφική μανία που τον καταλάμβαναν μεταβάλλονται τώρα σε ορμή κοινωνικότητας και σχέσης με τους γύρω του.

Η κοινωνικότητα

 Η κοινωνικότητα είναι ουσιώδες γνώρισμα της ανθρώπινης φύσης, γεγονός που αναγνώρισε από την αρχή και η φιλοσοφική σκέψη. Η κοινωνικότητα που εκδηλώνει ο άνθρωπος διαφέρει εκείνης των άλλων δημιουργημάτων και κινείται σ’ ένα ανώτερο αλλά και τελειότερο ορίζοντα. Εκφράζεται  μάλιστα και στην κατακόρυφη διάστασή της ως θρησκευτικότητα.

Η κοινωνικότητα του ανθρώπου εκδηλώνεται σαφώς με την  υπέρβαση της ατομικότητάς του. Αυτή πραγματοποιείται σε μια σταυρόσχημη μορφή με την ανιδιοτελή αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον. Η αγάπη ξεπερνά τα όρια του ατόμου. Γιατί καθιστά τον άνθρωπο πρόσωπο που σπεύδει να συναντήσει τον άλλο με ανοικτές αγκάλες και με πλήρη αποδοχή και ανοχή.

 Ο χριστιανός από μια άλλη θεώρηση είναι κατ’ εξοχήν κοινωνικός αλλά και «αντικοινωνικός». Είναι «αντικοινωνικός» γιατί απαρνείται τον κόσμο και τα πράγματα του κόσμου για να δοθεί ολοκληρωτικά στον Θεό. Ταυτόχρονα όμως είναι κοινωνικός γιατί στον Θεό και με τον Θεό βρίσκει την αληθινή αγάπη και κοινωνεί με ολόκληρο τον κόσμο. Όπως ο Χριστός, έτσι και ο πιστός αφήνει τον εαυτό του να γίνει πλησίον για κάθε άνθρωπο. Η πίστη που δεν έχει τις κοινωνικές προεκτάσεις τις οποίες υπαγορεύει η αγάπη, είναι πίστη θεωρητική και νεκρή.

 Ο χριστιανός δεν μπορεί να αισθάνεται ευχαριστημένος όταν κλείνεται στον εαυτό του και αδιαφορεί για τις ανάγκες του πλησίον του.

  Τελικά, η αληθινή ανθρώπινη κοινωνία αναπτύσσεται στο πρότυπο της Αγίας Τριάδας. Παρά την ασύλληπτη διαφορά μεταξύ Θεού και ανθρώπου, ο Τρισυπόστατος Θεός προβάλλεται στην Εκκλησία ως πρότυπο για ολόκληρη την ανθρωπότητα και για κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Το Τριαδικό πρότυπο βρίσκει την ιδανική εφαρμογή του στη ζωή της Εκκλησίας.

  Η Εκκλησία, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, είναι τύπος και εικόνα «του σύμπαντος κόσμου». Αυτό φανερώνει όχι μόνο τη θέση των χριστιανών μέσα στην κοινωνία, αλλά και την αποστολή της Εκκλησίας στον κόσμο.

Η θεραπεία

 Η ένταξη του ανθρώπου στην αληθινή κοινωνία που υπόσχεται η Εκκλησία προϋποθέτει την απελευθέρωσή του αλλά και τη γιατρειά του από τις λογής ασθένειες που αδυσώπητα και αθεράπευτα τον προσβάλλουν. Ο δαιμονισμένος θεραπεύτηκε από το μεγάλο γιατρό, τον Χριστό. 

  Καμιά ασθένεια,  μας διαβεβαιώνει η Εκκλησία, δεν παραμένει αθεράπευτη. Ο άνθρωπος που αφήνει την ύπαρξή του να είναι συνδεδεμένη με τον Θεό στο πρόσωπο του Χριστού γιατρεύεται από όλες τις «ασθένειες» που τόσο βασανιστικά τον καθηλώνουν στο κρεβάτι της μοναξιάς και της ακοινωνησίας. Αυτό αποτυπώνεται και στην εξωτερική του εμφάνιση, όπως είδαμε στο θαύμα της θεραπείας του δαιμονισμένου.

  Η παρουσία της αγάπης του Χριστού έδινε μεγάλη πληρότητα στον εαυτό του ώστε το μόνο που φοβόταν ήταν ο κίνδυνος μην τυχόν και περιπέσει στην προηγούμενη κατάστασή του.

  Ο άνθρωπος που είναι ενωμένος με τον Χριστό αισθάνεται μεγάλη ασφάλεια. Μέσα του κατοικεί ο Χριστός και γι’ αυτό γίνεται απόστολος και μάρτυράς του. Όπως συνέβη με το δαιμονισμένο που «απήλθεν κηρύσσων όσα εποίησεν αυτώ ο Ιησούς».

Αγαπητοί αδελφοί, ο άνθρωπος μπορεί και σήμερα να δεχθεί στη ζωή του τον ελευθερωτή Χριστό. Είναι ο μόνος που μπορεί να τον απαλλάξει από κάθε καταλυτική δύναμη του κακού.

  Είναι εκείνος που φυγαδεύει από τον άνθρωπο τις αντίθεες δυνάμεις και το διασώζει με όλα τα χαρακτηριστικά της «κατ’ εικόνα Θεού» δημιουργίας του. Τον αποκαθιστά στην πιο αυθεντική κοινωνικότηα «ιματισμένον και σωφρονούντα».

  Ο άγιος, μεγαλομάρτυς Δημήτριος, του οποίου σήμερα τιμούμε τη μνήμη, στις πνευματικές οριζοντιώσεις της Εκκλησίας, είναι ελευθερωτής, με την όλη ζωή και το απαράμιλλο παράδειγμά του. Ως Χριστιανός αξιωματούχος στη Θεσσαλονίκη, τον 3ο-4ο αιώνα μ.Χ., κήρυττε την πίστη του παρά τους διωγμούς του Ρωμαίου αυτοκράτορα Μαξιμιανού. 

  Η γενναία ομολογία του Χριστού και η άρνησή του να απαρνηθεί την πίστη του, που οδήγησε στο μαρτύριό του, αποτελεί την υπέρτατη πράξη πνευματικής ελευθερίας. Ελευθέρωσε τους πιστούς από τον φόβο του θανάτου και την τυραννία της ειδωλολατρίας, εμπνέοντάς τους να ζήσουν και να πεθάνουν για την αλήθεια. 

  Στην προσωπική μας ζωή ο άγιος, που αναδείχθηκε σε μυροβλήτη και θαυματουργό, προσφέρει βοήθεια, ίαση και παρηγοριά σε στιγμές δοκιμασίας, απελευθερώνοντας όσους επικαλούνται τη βοήθεια και την μεσιτεία του, από ασθένειες, κινδύνους και πνευματικά δεσμά. Άγιε Δημήτριε πρέσβευε υπέρ ημών των αμαρτωλών.

Χριστάκης Ευσταθίου,

Θεολόγος

Κυριακὴ ΣΤ΄ Λουκᾶ – Εὐαγγελικὸ καί Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 26 Ὀκτωβρίου 2025

 

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Λουκ. η΄ 26-39

²⁶ Καὶ κατέπλευσεν εἰς τὴν χώραν τῶν Γαδαρηνῶν, ἥτις ἐστὶν ἀντίπερα τῆς Γαλιλαίας. ²⁷ ἐξελθόντι δὲ αὐτῷ ἐπὶ τὴν γῆν ὑπήντησεν αὐτῷ ἀνήρ τις ἐκ τῆς πόλεως, ὃς εἶχε δαιμόνια ἐκ χρόνων ἱκανῶν, καὶ ἱμάτιον οὐκ ἐνεδιδύσκετο, καὶ ἐν οἰκίᾳ οὐκ ἔμενεν, ἀλλ’ ἐν τοῖς μνήμασιν. ²⁸ ἰδὼν δὲ τὸν Ἰησοῦν καὶ ἀνακράξας προσέπεσεν αὐτῷ καὶ φωνῇ μεγάλῃ εἶπε· Τί ἐμοὶ καὶ σοί, Ἰησοῦ υἱὲ τοῦ Θεοῦ τοῦ ὑψίστου; δέομαί σου, μή με βασανίσῃς. ²⁹ παρήγγειλε γὰρ τῷ πνεύματι τῷ ἀκαθάρτῳ ἐξελθεῖν ἀπὸ τοῦ ἀνθρώπου. πολλοῖς γὰρ χρόνοις συνηρπάκει αὐτόν, καὶ ἐδεσμεῖτο ἁλύσεσι καὶ πέδαις φυλασσόμενος, καὶ διαρρήσσων τὰ δεσμὰ ἠλαύνετο ὑπὸ τοῦ δαίμονος εἰς τὰς ἐρήμους. ³⁰ ἐπηρώτησε δὲ αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς λέγων· Τί σοί ἐστιν ὄνομα; ὁ δὲ εἶπε· Λεγεών· ὅτι δαιμόνια πολλὰ εἰσῆλθεν εἰς αὐτόν· ³¹ καὶ παρεκάλει αὐτὸν ἵνα μὴ ἐπιτάξῃ αὐτοῖς εἰς τὴν ἄβυσσον ἀπελθεῖν. ³² Ἦν δὲ ἐκεῖ ἀγέλη χοίρων ἱκανῶν βοσκομένη ἐν τῷ ὄρει· καὶ παρεκάλουν αὐτὸν ἵνα ἐπιτρέψῃ αὐτοῖς εἰς ἐκείνους εἰσελθεῖν· καὶ ἐπέτρεψεν αὐτοῖς. ³³ ἐξελθόντα δὲ τὰ δαιμόνια ἀπὸ τοῦ ἀνθρώπου εἰσῆλθον εἰς τοὺς χοίρους, καὶ ὥρμησεν ἡ ἀγέλη κατὰ τοῦ κρημνοῦ εἰς τὴν λίμνην καὶ ἀπεπνίγη. ³⁴ ἰδόντες δὲ οἱ βόσκοντες τὸ γεγενημένον ἔφυγον, καὶ ἀπήγγειλαν εἰς τὴν πόλιν καὶ εἰς τοὺς ἀγρούς. ³⁵ ἐξῆλθον δὲ ἰδεῖν τὸ γεγονὸς, καὶ ἦλθον πρὸς τὸν Ἰησοῦν, καὶ εὗρον καθήμενον τὸν ἄνθρωπον, ἀφ’ οὗ τὰ δαιμόνια ἐξεληλύθει, ἱματισμένον καὶ σωφρονοῦντα παρὰ τοὺς πόδας τοῦ Ἰησοῦ, καὶ ἐφοβήθησαν. ³⁶ ἀπήγγειλαν δὲ αὐτοῖς οἱ ἰδόντες πῶς ἐσώθη ὁ δαιμονισθείς. ³⁷ καὶ ἠρώτησαν αὐτὸν ἅπαν τὸ πλῆθος τῆς περιχώρου τῶν Γαδαρηνῶν ἀπελθεῖν ἀπ’ αὐτῶν, ὅτι φόβῳ μεγάλῳ συνείχοντο· αὐτὸς δὲ ἐμβὰς εἰς τὸ πλοῖον ὑπέστρεψεν. ³⁸ ἐδέετο δὲ αὐτοῦ ὁ ἀνὴρ, ἀφ’ οὗ ἐξεληλύθει τὰ δαιμόνια, εἶναι σὺν αὐτῷ· ἀπέλυσε δὲ αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς λέγων· ³⁹ Ὑπόστρεφε εἰς τὸν οἶκόν σου καὶ διηγοῦ ὅσα ἐποίησέ σοι ὁ Θεός. καὶ ἀπῆλθε καθ’ ὅλην τὴν πόλιν κηρύσσων ὅσα ἐποίησεν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς.

Νεοελληνική Απόδοση

²⁶ Έπειτα από αυτά έπλευσαν και αγκυροβόλησαν εις την χώραν των Γαδαρηνών, η οποία είναι αντίπερα από την Γαλιλαίαν. ²⁷ Όταν δε ο Ιησούς εβγήκεν εις την ξηράν, τον συνάντησεν ένας άνθρωπος της πόλεως εκείνης, ο οποίος είχε μέσα του δαιμόνια από πολλά χρόνια και δεν εφορούσε ένδυμα και δεν έμενε σε σπίτι, αλλά μέσα εις τα μνήματα. ²⁸ Οταν όμως είδε τον Ιησούν εκραύγασε δυνατά, έπεσεν εις τα πόδια του και με φωνήν μεγάλην είπε· “ποία σχέσις υπάρχει ανάμεσα εις εμέ και σε, Ιησού, Υιέ του Θεού του Υψίστου; Σε παρακαλώ, μη με βασανίσης και μη με κλείσης από τώρα στον φρικτόν Αδην”. ²⁹ Είπε δε αυτά ο δαιμονιζόμενος, διότι ο Χριστός διέταξε το ακάθαρτον πνεύμα να βγη και να φύγη από τον άνθρωπον, επειδή από πολλά χρόνια τον είχεν αρπάξει και κυριεύσει. Οι δε άλλοι άνθρωποι, ένεκα της αγριότητος αυτού, τον έδεναν με αλυσίδες και με ισχυρά δεσμά εις τα πόδια, δια να τον φυλάσσουν, ώστε να μη επιτίθεται και κακοποιή τους άλλους. Αλλά αυτός έσπαζε τα δεσμά και ωδηγείτο βιαίως από τον δαίμονα εις ερημικούς τόπους. ³⁰ Τον ερώτησε δε ο Ιησούς, λέγων· “ποιό είναι το όνομά σου;” Εκείνος δε απήντησε· “λεγεών”. Διότι πολλά δαιμόνια είχαν εισέλθει στον άνθρωπον αυτόν. ³¹ Και παρακαλούσαν τα δαιμόνια αυτόν, να μη τα διατάξη και πάνε εις τα τρίσβαθα του Αδου. ³² Ητο δε εκεί μία αγέλη με πολλούς χοίρους, που έβοσκαν στο βουνό· και τον παρακαλούσαν τα δαιμόνια να τους δώση την άδειαν να μπουν εις εκείνους τους χοίρους. Και τους το επέτρεψεν ο Κυριος (διότι κατά λόγον δικαιοσύνης έπρεπε να τιμωρηθούν με την απώλειαν των χοίρων οι ιδιοκτήται των, επειδή τους έτρεφαν, μολονότι αυτό απηγορεύετο από τον μωσαϊκόν νόμον). ³³ Αφού δε εξήλθον τα δαιμόνια από τον άνθρωπον, εμπήκαν στους χοίρους και ώρμησε ασυγκράτητο όλο το καπάδι επάνω στον κρυμνόν, ερρίφθη από εκεί εις την θάλασσαν και επνίγησαν οι χοίροι. ³⁴ Οταν δε οι βοσκοί είδαν το γεγονός αυτό, έφυγαν και το ανήγγειλαν εις την πόλιν και εις όσους συναντούσαν, από αυτούς που έμεναν στους αγρούς. ³⁵ Εβγήκαν δε από την πόλιν οι άνθρωποι, δια να ίδουν αυτό που έγινε. Ηλθαν στον Ιησούν και είδαν τον άνθρωπον, από τον οποίον είχαν βγη τα δαιμόνια, να κάθεται κοντά εις τα πόδια του Ιησού, ντυμένος, ήρεμος και φρόνιμος, και εφοβήθησαν. ³⁶ Είχαν δε διηγηθή εις αυτούς εκείνοι που είδαν το γεγονός, πως ελευθερώθηκε ο δαιμονιζόμενος. ³⁷ Και όλον το πλήθος της περιοχής των Γαδαρηνών τον παρεκάλεσαν να φύγη από αυτούς, διότι είχαν κυριευθή από μεγάλον φόβον, δια την τιμωρίαν που τους επεβλήθη. Ενοχοι δε και δι’ άλλα καθώς ήσαν, εφοβούντο πολύ και άλλας τιμωρίας. Ο δε Ιησούς εμπήκε στο πλοίον και επέστρεψε. ³⁸ Παρακαλούσε δε αυτόν ο άνθρωπος, από τον οποίον είχαν βγη τα δαιμόνια, να μένη μαζή του. Ο Ιησούς όμως τον έστειλε ειρηνικά εις την πόλιν του, λέγων· ³⁹ “γύρισε στο σπίτι σου και να διηγήσαι όσα έκαμε εις σε ο Θεός”. Και εκείνος έφυγε και διαλαλούσε εις όλην την πόλιν, όσα ο Ιησούς έκαμε εις αυτόν.

***************************************************

ΣΚΕΨΕΙΣ – ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ – ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

1. Ἀνίσχυρος ὁ διάβολος

Τὴν κακία καὶ τὴ μοχθηρία τοῦ διαβόλου μᾶς περιγράφει τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο τῆς σημερινῆς Κυριακῆς. Μόλις ὁ Κύριος ἔφθασε στὴ χώρα τῶν Γαδαρηνῶν, τὸν συνάντησε ἕνας δυστυχισμένος ἄνθρωπος, κυριευμένος γιὰ πολλὰ χρόνια ἀπὸ δαιμόνια. Οἱ δαίμονες τὸν ἔκαναν νὰ μὴ φορεῖ ροῦχα, νὰ μὴ μένει σὲ σπίτι, ἀλλὰ στὰ μνήματα. Οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς τὸν ἔδεναν μὲ ἁλυσίδες στὰ χέρια καὶ στὰ πόδια γιὰ νὰ μὴν κάνει κακό, ἀλλὰ αὐτὸς ἔσπαζε τὰ δεσμὰ καὶ συρόταν ἀπὸ τοὺς δαίμονες στὶς ἐρήμους. Βλέποντας τώρα τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ κραύγασε δυνατά, ἔπεσε στὰ πόδια του καὶ μὲ δυνατὴ φωνὴ εἶπε: «Ποιά σχέση ὑπάρχει ἀνάμεσα σ᾿ ἐμένα καὶ σ᾿ Ἐσένα, Ἰησοῦ, Υἱὲ τοῦ Ὑψίστου; Σὲ παρακαλῶ, μὴ μὲ βασανίσεις».

Ἐκεῖ κοντά, στὸ βουνό, ἔβοσκε ἕνα κοπάδι πολλῶν χοίρων. Οἱ δαίμονες λοιπὸν παρακάλεσαν τὸν Κύριο «ἵνα ἐπιτρέψῃ αὐτοῖς εἰς ἐκείνους εἰσελθεῖν»· νὰ τοὺς ἐπιτρέψει δηλαδὴ νὰ εἰσέλθουν στοὺς χοίρους καὶ νὰ μὴν τοὺς στείλει στὸ σκοτάδι τῆς ἀβύσσου. Ὁ Κύριος ἔδωσε τὴν ἄδεια, διότι ἡ ἐκτροφὴ χοίρων ἦταν ἀπαγορευμένη γιὰ τοὺς Ἑβραίους. Τότε λοιπὸν συνέβη κάτι τρομακτικό. Τὸ κοπάδι ἔτρεξε μὲ μανία στὸν γκρεμό, ἔπεσε στὴ λίμνη καὶ πνίγηκε. Τρομα­γμένοι οἱ βοσκοὶ ἔτρεξαν νὰ ἀναγγείλουν τὸ φοβερὸ γεγονὸς στοὺς κατοίκους τῆς περιοχῆς.

Ἀπὸ τὶς ἱκεσίες τῶν δαιμόνων πρὸς τὸν Χριστὸ καὶ τὶς παρακλήσεις τους νὰ μὴν τοὺς στείλει στὴν ἄβυσσο, ἀλλὰ νὰ τοὺς δώσει τὴν ἄδεια νὰ εἰσέλθουν στοὺς χοίρους, κατανοοῦμε ὅτι χωρὶς τὴ συγκατάθεση καὶ τὴν ἄδεια τοῦ Κυ­ρίου οἱ δαίμονες δὲν ἔχουν τὴ δύναμη νὰ κάνουν τίποτα ἀπολύτως. Οὔτε τὰ ἄλογα ζῶα δὲν μποροῦν ἀπὸ μόνοι τους νὰ βλάψουν. Πολὺ περισσότερο δὲν ἔχουν ἐξουσία ἀπέναντι στὸν ἄνθρωπο. Ἰδιαιτέρως μάλιστα τὸν πιστό, ὁ ὁποῖος εἶναι ἐνεργὸ μέλος τῆς Ἐκκλησίας, ἔχει λάβει τὸ ἅγιο Βάπτισμα, τὸ ἅγιο Χρῖσμα, ἐξομολογεῖται, μεταλαμβάνει καὶ ἔχει μέσα του τὸν ἴδιο τὸν Θεό. «Μείζων ἐστὶν ὁ ἐν ὑμῖν ἢ ὁ ἐν τῷ κόσμῳ» (Α΄ Ἰω. δ΄ 4), τονίζει ὁ ἱερὸς εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης. Ὁ Θεός, δηλαδή, ὁ Ὁποῖος εἶναι μέσα σας, εἶναι μεγαλύτερος καὶ δυνατότερος ἀπὸ τὸν διάβολο, ποὺ ἐνεργεῖ μέσα στὸν κόσμο τῶν ἀπομακρυσμένων ἀπὸ τὸν Θεὸ ἀνθρώπων. Ἂς μὴ φοβόμα­στε συνεπῶς τὸν διάβολο, ἀλλὰ ἂς ἐ­πιδιώκουμε νὰ ἔχουμε τὸν Θεὸ «ἐν ἡμῖν».

2. Ἡ μεγάλη ἀλλαγὴ

Οἱ κάτοικοι τῆς γύρω περιοχῆς κατέφθασαν ἀναστατωμένοι καὶ μὲ ἔκπληξη ἀντίκρισαν τὸν πρώην δαιμονισμένο «ἱματισμένον καὶ σωφρονοῦντα παρὰ τοὺς πόδας τοῦ Ἰησοῦ»· νὰ κάθεται, δηλαδή, κοντὰ στὰ πόδια τοῦ Κυρίου καὶ νὰ εἶναι ντυμένος μὲ ροῦχα καὶ σωφρονισμένος. Ὅλους τότε τοὺς κυρίευσε φόβος. Πράγματι, ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς ποὺ ἄλλοτε ἔτρεχε ὁρμητικά, ποὺ περιφερόταν χωρὶς ἐνδύματα, τώρα βρίσκεται «ἱματισμένος» κοντὰ στὰ πόδια τοῦ Κυρίου, ἐνῶ ἀργότερα σπεύδει νὰ τοὺς διηγηθεῖ τὸ μεγάλο θαῦμα ποὺ τοῦ ἔκανε ὁ Χριστός. Ἡ ἀλλαγὴ εἶναι πραγματικὰ ἐντυπωσιακή. Βρίσκεται πλέον σὲ κοινωνία μὲ τὸν Θεὸ καὶ μὲ τοὺς ἀδελφούς του!

Αὐτὸ εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ ἀναρίθμητα παραδείγματα ἀνθρώπων μέσα στὴν ἱστορία, ποὺ ἐπιβεβαιώνουν ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἀλλάζει ὁλοκληρωτικά, ὅταν γνωρίσει τὸν Χριστό. Ἡ ἐσωτερικὴ ἀλλοίωση ἀποτυπώνεται στὴν ἐξωτερική του συμ­περιφορά· στὸ βλέμμα, στὰ λόγια, στὴν ἐνδυμασία. Ἀπὸ ἄγριος, ἀγωνίζεται νὰ γίνει ἅγιος· ἀπὸ λύκος ἀρνάκι. Ὁδηγεῖ τὰ βήματά του στὸν Καλὸ Ποιμένα· στὸν ἱερὸ ναὸ καὶ σὲ τόπους πνευματικῶν συν­άξεων. Ἱκετεύει δὲ τὸν Κύριο νὰ μείνει γιὰ πάντα μαζί Του. Αὐτὴ τὴν πνευματικὴ μεταστροφὴ ποὺ χαρίζει ἡ ἕνωση μὲ τὸν Χριστό, ἂς τὴ χαρίσει καὶ σ᾿ ἐμᾶς ὁ Κύριος.

3. Ἀνεπιθύμητος

Θὰ περίμενε κανεὶς τώρα οἱ Γαδαρηνοὶ νὰ μετανοήσουν, νὰ ἐκφράσουν τὴν εὐγνωμοσύνη τους στὸν Χριστό, νὰ Τὸν παρακαλέσουν νά μείνει μαζί τους. Συνέβη ὅμως ἀκριβῶς τὸ ἀντίθετο. Τὸν παρακάλεσαν νὰ φύγει ἀπὸ τὰ μέρη τους. Φοβήθηκαν ἴσως μήπως χάσουν καὶ ἐκεῖνοι τὶς περιουσίες τους. Ἔτσι ὁ Κύριος ἀνέβηκε στὸ πλοῖο καὶ ἐπέστρεψε στὴν Καπερναούμ.

Πόσο θλιβερὸ εἶναι νὰ ὑπάρχουν ἄνθρωποι εὐεργετημένοι ἀπὸ τὸν Θεάνθρωπο, οἱ ὁποῖοι ὅμως θεωροῦν ὅτι ἡ παρουσία του τοὺς βλάπτει, τὸ Εὐαγγέλιό του τοὺς ζημιώνει, διότι ἐλέγχει τὶς πράξεις τους καὶ τὶς ἁμαρτωλὲς ἐπιδιώξεις τους. Ἔτσι τελικὰ διώχνουν τὸν Χριστὸ ἀπὸ τὴ ζωή τους καὶ ἐπιλέγουν νὰ ἐκτρέφουν τοὺς χοίρους τῶν παθῶν. Ἀλλὰ καὶ σήμερα, δυστυχῶς, εἶναι ἀνεπιθύμητος ὁ Κύριος. Κάποτε καὶ ἀπὸ ἐμᾶς τοὺς Χριστιανούς, ποὺ Τὸν θέλουμε βέβαια στὴ ζωή μας, χωρὶς ὅμως νὰ Τοῦ ἐπιτρέπουμε νὰ ἐλέγχει τὰ πάθη μας.

Ἂς εἴμαστε λοιπὸν πρόθυμοι νὰ ὑπο­βληθοῦμε σὲ ὁποιαδήποτε θυσία, προκειμένου νὰ κρατήσουμε κον­τά μας τὸν Κύριο. Ἂν ἔχουμε ἔνοικο τῆς καρδιᾶς μας Ἐκεῖνον, θὰ ἀπολαμβάνουμε κάθε ἀγαθό, ὑλικὸ καὶ πνευματικό, ὅπως μᾶς βεβαιώνει ὁ προφήτης Δαβίδ: «οἱ ἐκζητοῦντες τὸν Κύριον οὐκ ἐλαττω­θήσονται παντὸς ἀγαθοῦ» (Ψαλ. λγ΄ [33] 11).

***************************************************

Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 26 Ὀκτωβρίου 2025, Ἁγίου Δημητρίου (Β΄ Τιμ. β΄ 1-10)

Σὺ οὖν, τέκνον μου, ἐνδυ­ναμοῦ ἐν τῇ χάριτι τῇ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, 2 καὶ ἃ ἤκουσας παρ’ ἐμοῦ διὰ πολλῶν μαρτύρων, ταῦ­τα παράθου πιστοῖς ἀν­θρώ­ποις, οἵτινες ἱκανοὶ ἔσον­ται καὶ ἑτέρους διδάξαι. 3 σὺ οὖν κακοπάθησον ὡς καλὸς στρατιώτης Ἰησοῦ Χριστοῦ. 4 οὐδεὶς στρατευόμενος ἐμπλέκεται ταῖς τοῦ βίου πραγματείαις, ἵνα τῷ στρατολο­γήσαντι ἀρέσῃ. 5 ἐὰν δὲ καὶ ἀθλῇ τις, οὐ στεφανοῦται, ἐὰν μὴ νομίμως ἀθλήσῃ. 6 τὸν κοπιῶντα γεωργὸν δεῖ πρῶτον τῶν καρπῶν μετα­λαμβάνειν. 7 νόει ἃ λέγω· δῴη γάρ σοι ὁ Κύριος σύνεσιν ἐν πᾶσι. 8 Μνημόνευε Ἰησοῦν Χρι­στὸν ἐγηγερμένον ἐκ νε­κρῶν, ἐκ σπέρματος Δαυΐδ, κατὰ τὸ εὐαγγέλιόν μου, 9 ἐν ᾧ κακοπαθῶ μέχρι δε­σμῶν ὡς κακοῦργος· ἀλλ’ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ οὐ δέ­­δε­­ται. 10 διὰ τοῦτο πάντα ὑπομένω διὰ τοὺς ἐκλεκτούς, ἵνα καὶ αὐτοὶ σωτηρίας τύχωσι τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ μετὰ δόξης αἰωνίου.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ Π. Ν. ΤΡΕΜΠΕΛΑ

Ἐσύ λοιπόν, παιδί μου, ἀντίθετα μ’ αὐτούς πού μέ ἀπαρνήθηκαν, νά ἐνδυναμώνεσαι μέ τή χάρη πού μᾶς δίνει ὁ Ἰησοῦς Χριστός ὅταν εἴμαστε ἑνωμένοι μαζί του. 2 Καί ὅσα ἄκουσες ἀπό μένα μπροστά σέ πολλούς μάρτυρες, αὐτά νά τά ἐμπιστευθεῖς ὡς πολύτιμο θησαυ­ρό σέ ἀνθρώπους πιστούς, πού δέν θά τά νοθεύουν οὔτε θά τά προδίδουν, ἀλλά θά εἶναι ἱκανοί νά τά διδάξουν καί σέ ἄλλους. 3 Ἐσύ λοιπόν κακοπάθησε σάν καλός στρατιώτης τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. 4 Ὅταν κάποιος ὑπηρετεῖ ὡς στρατιώτης, δέν μπλέκεται στίς ὑποθέσεις καί τίς φροντίδες τῆς καθημερινῆς ζω­ῆς, γιά νά εἶναι ἀρεστός σ’ ἐκεῖνον πού τόν στρατο­λό­γησε. 5 Κι ἄν κανείς παίρνει μέρος σέ ἀθλητικούς ἀγῶνες, δέν στεφανώνεται μέ τό στεφάνι τῆς νίκης, ἐάν δέν ἀγω­νι­σθεῖ σύμφωνα μέ τούς ἀθλητικούς κανόνες. 6 Ὁ γεωργός πού κοπιάζει γιά νά καλλιεργήσει τό χω­ρά­­­φι του πρέπει πρῶτος νά ἀπολαμβάνει τούς καρπούς πού θά συνάξει. Ἔτσι κι ἐσύ· ἀπό τό πνευματικό χω­­ράφι πού καλλιεργεῖς καρποφόρως πρέπει νά ἀπολαμ­­βάνεις πρῶτος τήν παρηγοριά, τήν τιμή καί τή συ­ντή­­­ρησή σου. 7 Προσπάθησε νά καταλάβεις τήν ἀλληγορική σημασία αὐτῶν πού σοῦ λέω. Καί θά τήν κατανοήσεις· σοῦ εὔ­χομαι νά σοῦ δώσει ὁ Κύριος σύνεση, γιά νά τά δια­κρί­νεις ὅλα. 8 Νά θυμᾶσαι τόν Ἰησοῦ Χριστό πού ἔχει ἀναστηθεῖ ἀπό τούς νεκρούς καί κατάγεται ἀπό τόν Δαβίδ, σύμφω­να μέ τό Εὐαγγέλιο πού κηρύττω. 9 Γιά τό Εὐαγγέλιο αὐτό κακοπαθῶ ὥς τό σημεῖο νά εἶμαι ἁλυσοδεμένος, σάν νά ἤμουν κακοῦργος. Ἀλλά ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ δέν δένεται. 10 Γιά ὅλα αὐτά, κι ἐπειδή τό Εὐαγγέλιο προοδεύει καί δέν μπορεῖ νά δεθεῖ, μέ ὑπομονή τά ὑποφέρω ὅλα γιά χά­ρη ἐκείνων πού ἐξέλεξε ὁ Θεός. Καί τά ὑποφέρω, γιά νά ἐπιτύχουν κι αὐτοί τή σωτηρία πού μᾶς προσφέρει ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὅταν βρισκόμαστε σέ κοινωνία μαζί του· καί ἡ σωτηρία αὐτή συνοδεύεται μέ αἰώνια δόξα.

 

Ο Άγιος Δημήτριος: Ο ηρωικός Μεγαλομάρτυς του Χριστού

 

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού.

ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: Οι Μάρτυρες κατέχουν την πρωτοπορία στη χορεία των αγίων της Εκκλησίας μας, διότι έδωσαν τη μαρτυρία τους για το Χριστό και την επισφράγισαν με το μαρτύριό τους.

Αντάλλαξαν τη ζωή τους με την πίστη στον αληθινό Θεό, δίνοντας έμπρακτα το παράδειγμα του πιο μεγάλου ηρωισμού στην ιστορία του κόσμου, αψηφώντας τους φρικτούς διωγμούς των ειδωλολατρών.

Ένας από αυτούς είναι και ο Μεγαλομάρτυς άγιος Δημήτριος. Γεννήθηκε και έζησε στη Θεσσαλονίκη στα χρόνια των αυτοκρατόρων Διοκλητιανού (284-304) και Μαξιμιανού (286-305), σε μια εποχή εξαιρετικά δύσκολη για την Εκκλησία, διότι στα χρόνια αυτά είχαν ξεσπάσει οι φοβερότεροι διωγμοί κατά των Χριστιανών, όπου ολόκληρα νέφη μαρτύρων έχυσαν το αίμα τους για την πίστη τους στο Χριστό.

Από τους πιστούς γονείς του κληρονόμησε βαθιά ευσέβεια. Αυτό τον έκανε να γίνει ένας ένθερμος χριστιανός νέος, στολισμένος με τις αρετές και τα χαρίσματα που απορρέουν από τη χριστιανική ζωή. Η αξιόλογη μόρφωσή του τον ανέδειξε και δάσκαλο της χριστιανικής πίστης. Οι γνώσεις του και προπαντός το λαμπρό του παράδειγμα έλκυε πλήθος ειδωλολατρών στη σώζουσα πίστη του Χριστού.

Ως έφηβος κλήθηκε να υπηρετήσει στο ρωμαϊκό στρατό. Θεώρησε όμως καθήκον του να κάνει γνωστό στο νέο περιβάλλον το Σωτήρα Χριστό, ως τον αληθινό Θεό. Ο ενθουσιασμός του και το λαμπρό παράδειγμά του μετέστρεψαν πλήθος στρατιωτών στη νέα πίστη.

Αυτό όμως δεν κράτησε πολύ. Το ρωμαϊκό κράτος και ιδιαίτερα ο ρωμαϊκός στρατός, έτρεφε φοβερό μίσος κατά του Χριστιανισμού. Κατά χιλιάδες συλλαμβάνονταν οι χριστιανοί και οδηγούνταν στα μαρτύρια. Ο φημισμένος Δημήτριος δε θα μπορούσε να μείνει κρυφός. Με την επίσκεψη του φοβερού Μαξιμιανού στη Θεσσαλονίκη, ήταν από τους πρώτους που συνελήφθη. Αφού ομολόγησε με θάρρος την πίστη του στο Χριστό, κλείστηκε στις φυλακές και περίμενε με καρτερία το μαρτύριο.

Ο υπερφίαλος και αλαζονικός αυτοκράτορας έφερε μαζί του έναν φοβερό γιγαντόσωμο και κακούργο στρατιώτη τον Λυαίο, ο οποίος καυχιόταν πως οι «θεοί» του είχαν δώσει ανίκητη δύναμη ώστε να νικά κάθε μη πιστό της ειδωλολατρίας. Επιδεικτικά ο Μαξιμιανός οργάνωσε στο στάδιο της πόλης αγώνες, καλώντας όλους όσοι ήθελαν να πολεμήσουν μαζί του, με σκοπό να μειώσει το Θεό των Χριστιανών στα μάτια του ειδωλολατρικού όχλου. Φόβος και τρόμος κατέλαβε τους θεσσαλονικείς, διότι πίστευαν ότι δεν θα έβγαιναν ζωντανοί από τα χέρια του γίγαντα ειδωλολάτρη. Ένας όμως πιστός νέος από τον κύκλο του Δημητρίου, ονόματι Νέστωρ, θεώρησε μεγάλη προσβολή την πρόκληση των μισαλλόδοξων ειδωλολατρών και αποφάσισε να παλέψει με τον Λυαίο. Πρώτα όμως έσπευσε στη φυλακή να συμβουλευθεί το Δημήτριο κα να ενδυναμωθεί από αυτόν. Ο Νέστωρ πήρε μεγάλο θάρρος, πήγε στο στάδιο, αντιπαρατάχτηκε με τον αλαζονικό Λυαίο και τον θανάτωσε, προς μεγάλη απογοήτευση και καταισχύνη του ειδωλολατρικού όχλου και ανείπωτη χαρά των Χριστιανών.

 

Ο φοβερός Μαξιμιανός καταντροπιάστηκε από το γεγονός αυτό. Δεν περίμενε ένας αδύναμος νέος να σκοτώσει το καύχημά του, τον γίγαντα Λυαίο. Το γεγονός αυτό τον εξαγρίωσε και τον έστρεψε κατά του δέσμιου Δημητρίου. Έδωσε διαταγή να μεταβεί ένα απόσπασμα στρατιωτών στις φυλακές, να κατατρυπήσουν το δέσμιο Δημήτριο με τις λόγχες τους, ώστε να υποστεί αργό και βασανιστικό θάνατο. Ο άγιος υπέμεινε με πρωτοφανές θάρρος το μαρτύριο, συγχωρώντας τους δημίους του και δοξολογώντας το Θεό. Ο ένδοξος Μεγαλομάρτυς Δημήτριος παρέδωσε την αγία του

ψυχή στον Κύριο, λαβαίνοντας τον τιμημένο και αμάραντο στέφανο του μαρτυρίου. Κατόπιν αποκεφάλισαν και τον άγιο Νέστορα. Το τίμιο λείψανό του, όπως και του αγίου Νέστορα, τα παρέλαβαν οι πιστοί με μεγάλη ευλάβεια, όπως ταιριάζει σε ήρωες της πίστης του Χριστού και τα ενταφίασαν με τιμές.

Ο Άγιος Δημήτριος και μετά το θάνατό του ευεργετούσε τους θεσσαλονικείς με άπειρα θαύματα. Κάποιος συγκρατούμενος του Αγίου ονόματι Λούπος, κατά την ώρα του μαρτυρίου, έβαψε το δακτυλίδι του μάρτυρα στο τίμιο αίμα του, με το οποίο κατόπιν έκανε πολλά θαύματα. Αλλά συνελήφθη και αυτός και υπέστη μαρτυρικό θάνατο. Ο τάφος του αγίου Δημητρίου ανέβλυζε πολύτιμο μύρο, θεραπεύοντας πλήθος ασθενών, ακόμα και ειδωλολάτρες, οι οποίοι γινόταν κατόπιν ένθερμοι Χριστιανοί. Ο άγιος και νεκρός ακόμα συνέχιζε να μεταστρέφει ανθρώπους στο Χριστό!

Επί Μεγάλου Κωνσταντίνου, όταν σταμάτησαν οι διωγμοί κατά της Εκκλησίας, οι πιστοί της Θεσσαλονίκης έκτισαν ναό στον τόπο του μαρτυρίου του αγίου και τον ανακήρυξαν προστάτη της πόλης τους. Αργότερα τον 5ο αιώνα κατεδαφίστηκε ο παλιός ναός και στη θέση του κτίστηκε μεγαλόπρεπη βασιλική, η οποία δεσπόζει μέχρι σήμερα στην συμπρωτεύουσα και μέσα σ’ αυτή φυλάσσονταν τα θαυματουργά λείψανά του. Αυτά όμως αργότερα, την εποχή της Φραγκοκρατίας, τα άρπαξαν οι αιρετικοί παπικοί Φράγκοι και τα μετέφεραν στη Δύση, προς μεγάλη λύπη των πιστών της Θεσσαλονίκης και όλων των Ορθοδόξων. Μόνο το κενό μνημείο του αγίου έμεινε στα υπόγεια του μεγαλόπρεπου ναού, για παρηγοριά των πιστών. Ευτυχώς όμως πριν λίγα χρόνια, η παπική «εκκλησία» επέστρεψε στην πόλη του αγίου την τίμια κάρα του, η οποία φυλάσσεται στο ναό του, ως το πολυτιμότερο σέβασμα της πόλεως.

Η μνήμη του αγίου Δημητρίου εορτάζεται στις 26 Οκτωβρίου και του αγίου Νέστορα την επομένη ημέρα. Οι Θεσσαλονικείς, όπως και όλοι οι όπου γης ορθόδοξοι, τιμούν όπως ταιριάζει τον προστάτη και πολιούχο τους και εκείνος ανταποκρίνεται. Δεν είναι βεβαίως τυχαίο πως η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης έγινε στις 26 Οκτωβρίου 1912, ημέρα της μνήμης του!

 

 

 

ΚΥΡΙΑΚΗ 19 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2025 Γ΄ ΛΟΥΚΑ (Λουκ. ζ΄ 11-16) (Β΄ Κορ. ια΄ 31 – ιβ΄ 9)

 

¨Ο Λόγος του Θεού στον Λαό του Θεού"

Αναστάσιμα σαλπίσματα

«Νεανίσκε, σοι λέγω, εγέρθητι»

 

  Αναστάσιμα μηνύματα ελπίδας και χαράς, πηγάζουν από το θαύμα που ξεδιπλώνει μπροστά μας η σημερινή ευαγγελική περικοπή. Πρόκειται για το θαυμαστό γεγονός της ανάστασης του γιου της χήρας Ναϊν, το οποίο βεβαιώνει ότι ο Ιησούς Χριστός νικά το θάνατο με τη δύναμη της αγάπης που πηγάζει από την θεϊκή παρουσία.

Η τραγική του όψη

  Το γεγονός της ανάστασης του παιδιού της χήρας γυναίκας, δεν προσφέρεται μόνο ως ένα εντυπωσιακό γεγονός για να αποσπά το θαυμασμό μας, αλλά μάς παρακινεί ν’ αντικρίσουμε εν Χριστώ το βαθύτερο νόημα του μυστηρίου του θανάτου και να εντρυφήσουμε σ’ αυτό.

  Πραγματικά, σ’ ένα πρώτο στάδιο μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι ο Χριστός φανερώνει το θάνατο ως «παρά φύσιν» κατάσταση που εισήλθε στη ζωή του ανθρώπου με αιτία την αμαρτία. Ο βιολογικός θάνατος που σηματοδοτεί το τέλος της παρούσας ζωής, δεν μπορεί να θεωρείται ως μια φυσική κατάσταση. 

  Ο Θεός δεν δημιούργησε τον άνθρωπο για να καταλήξει στον τάφο, αλλά «μένειν ηθέλησεν εν αφθαρσία», όπως εμφαντικά τονίζει ο Μέγας Αθανάσιος.

  Η Παλαιά Διαθήκη επί του προκειμένου, διαβεβαιώνει: «Ο Θεός έκτισε τον άνθρωπον επ’ αφθαρσία και εικόνα της ιδίας αϊδιότητος, φθόνω δε διαβόλου εισήλθεν θάνατος εις τον κόσμον». Και ο Απόστολος Παύλος από την πλευρά του τονίζει: «διά της αμαρτίας εισήλθεν ο θάνατος εις τον κόσμον».

  Ο άνθρωπος θα μπορούσε να δεχθεί την κοινωνία της αγάπης του Θεού στην προοπτική της αθανασίας, έξω από την οποία κυριαρχεί μόνο ο θάνατος. Δυστυχώς όμως κινήθηκε προς την κατεύθυνση της εκτροπής της κυκλοφορίας της θεϊκής αγάπης, με την παράδοση του εαυτού του στην αμαρτία. Θέλησε ν’ αυτονομηθεί από την αγάπη του Θεού και να στηριχθεί μόνο στις δικές του δυνάμεις.

  Έτσι, κλείστηκε ερμητικά στον εαυτό του, με εμφανή τα συμπτώματα του εγωισμού και της φιλαυτίας. Εξοβέλισε την παρουσία του Θεού από τη ζωή του. Στην κορυφαία έκφραση της τραγικότητάς του, στηρίχθηκε αποκλειστικά στις φυσικές και βιολογικές του δυνάμεις που από τη φύση τους μοιραία καταλήγουν στην φθορά και στον θάνατο. 

  Προηγήθηκε, λοιπόν, ο «πνευματικός θάνατος», που επέρχεται από το χωρισμό του ανθρώπου από τον Θεό και ακολούθησε ως τραγική συνέπεια ο «φυσικός θάνατος», που συνιστά τον χωρισμό της ψυχής από το σώμα.

Η υπέρβαση του θανάτου

  Ο Ευαγγελιστής Λουκάς, του οποίου τη μνήμη γιορτάζει σήμερα η Εκκλησία, στην περικοπή που ξεδιπλώνει ενώπιον μας, ονομάζει τον Ιησού «Κύριον». Είναι πράγματι ο εξουσιαστής της ζωής και του θανάτου. Η αναγκαιότητα να συνδέσει ο άνθρωπος τη ζωή του με την παρουσία του Κυρίου και ειδικότερα με το Σώμα του, που παρατείνεται στον αιώνα, πηγάζει και από την έμφυτη επιθυμία του για να εγκολπωθεί την αιώνια ζωή.

  Σ’ αυτήν ακριβώς την προοπτική, η ζωή του καταξιώνεται και αποκτά νόημα, πέραν της τραγικότητας του θανάτου στις κορυφογραμμές της αιωνιότητας.

Αγαπητοί αδελφοί, η σημερινή ευαγγελική περικοπή που ξεδιπλώνει τη θαυματουργή ανάσταση του παιδιού από τον Χριστό, μάς καλεί ν’ αντικρίσουμε τη δυναμική της αιώνιας ζωής που αποκαλύπτεται στο παρόν ως κοινωνία αγάπης με τον Θεό.

  Στην κορύφωση αυτής της κοινωνίας και στην πιο εμπειρική της μορφή, ο Χριστός μάς προσκαλεί στο Ευχαριστιακό Δείπνο, στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Η συμμετοχή στο Δείπνο αυτό, μάς καθιστά από τώρα κοινωνούς της αιώνιας ζωής και δέκτες των πιο αναστάσιμων και ελπιδοφόρων μηνυμάτων. 

 Ας ανταποκριθούμε, λοιπόν, στη μεγάλη αυτή προσφορά της αγάπης του Κυρίου μας, μέσα από τη δυναμική της οποίας ο άνθρωπος καταξιώνεται σε σωτήριες και αναστάσιμες προοπτικές, όπως ο νέος της περικοπής, ο οποίος άκουσε το «νεανίσκε, σοί λέγω, εγέρθητι».  

 Αυτή ήταν και η σωτήρια πορεία που ακολούθησαν αγιασμένες μορφές της Εκκλησίας, όπως ο Ιωήλ ο προφήτης, ο Ουάρος ο μάρτυρας και ο Μνάσων ο επίσκοπος Ταμασού, τους οποίους τη μνήμη τιμά σήμερα η Εκκλησία. Ας εμπνευσθούμε κι εμείς από το άγιο παράδειγμά τους, Γένοιτο.

Χριστάκης Ευσταθίου,

Θεολόγος

Κυριακὴ Γ΄ Λουκᾶ – Εὐαγγελικὸ καί Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 19 Ὀκτωβρίου 2025

 

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Λουκ. ζ΄ 11-16

¹¹ Καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ἑξῆς ἐπορεύετο εἰς πόλιν καλουμένην Ναΐν· καὶ συνεπορεύοντο αὐτῷ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἱκανοὶ καὶ ὄχλος πολύς. ¹² ὡς δὲ ἤγγισε τῇ πύλῃ τῆς πόλεως, καὶ ἰδοὺ ἐξεκομίζετο τεθνηκὼς υἱὸς μονογενὴς τῇ μητρὶ αὐτοῦ, καὶ αὕτη ἦν χήρα, καὶ ὄχλος τῆς πόλεως ἱκανὸς ἦν σὺν αὐτῇ. ¹³ καὶ ἰδὼν αὐτὴν ὁ Κύριος ἐσπλαγχνίσθη ἐπ’ αὐτῇ καὶ εἶπεν αὐτῇ· Μὴ κλαῖε· ¹⁴ καὶ προσελθὼν ἥψατο τῆς σοροῦ, οἱ δὲ βαστάζοντες ἔστησαν, καὶ εἶπε· Νεανίσκε, σοὶ λέγω, ἐγέρθητι. ¹⁵ καὶ ἀνεκάθισεν ὁ νεκρὸς καὶ ἤρξατο λαλεῖν, καὶ ἔδωκεν αὐτὸν τῇ μητρὶ αὐτοῦ. ¹⁶ ἔλαβε δὲ φόβος πάντας, καὶ ἐδόξαζον τὸν Θεὸν, λέγοντες ὅτι Προφήτης μέγας ἠγήγερται ἐν ἡμῖν, καὶ ὅτι Ἐπεσκέψατο ὁ Θεὸς τὸν λαὸν αὐτοῦ.

Νεοελληνική Απόδοση

¹¹ Επειτα από αυτά, επήγαινε ο Ιησούς προς την πόλιν Ναΐν. Και μαζή του επήγαιναν αρκετοί μαθηταί του και λαός πολύς. ¹² Μολις δε επλησίασε εις την πύλην της πόλεως και ιδού εγίνετο η εκφορά ενός νεκρού, ο οποίος ήτο μονογενής υιός εις μητέρα χήραν και αποστράτευτον και πολύς λαός με πολλήν συμπάθειαν προς αυτήν παρακολουθούσε μαζή της την κηδείαν. ¹³ Και όταν την είδε ο Κυριος, την ευσπλαγχνίσθη και της είπε· “μη κλαίεις”. ¹⁴ Και αφού επλησίασε, ήγγισε το φέρετρον, ενώ εκείνοι που το εκρατούσαν εσταμάτησαν, και είπε· “νεανίσκε, εις σε λέγω· Σηκω”. ¹⁵ Και αμέσως εσηκώθη και εκάθισε ο νεκρός και ήρχισε να ομιλή. Ο δε Ιησούς έδωκε αυτόν εις την μητέρα του. ¹⁶ Και κατέλαβε φόβος όλους και εδόξαζαν τον Θεόν λέγοντες ότι “προφήτης μέγας παρουσιάσθη μεταξύ μας και ότι ο πανάγαθος Θεός επεσκέφθηκε τον λαόν του”.

******************************************

ΣΚΕΨΕΙΣ – ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ – ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

1. Συμπόνια στὸ πένθος

Μιὰ ὀδυνηρὴ σκηνὴ μᾶς περιγράφει τὸ Εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα τῆς σημερινῆς Κυριακῆς. Μιὰ πομπὴ ἀνθρώπων συνοδεύουν ἕνα νεκρὸ μέσα σὲ φέρετρο γιὰ νὰ τὸν ἀποθέσουν στὸ κοιμητήριο τῆς πόλεως Ναῒν τῆς Γαλιλαίας. Ὁ νεκρὸς μάλιστα εἶναι νέος στὴν ἡλικία καὶ ἐπιπλέον μονάκριβο παιδὶ γιὰ τὴ μάνα του, ἡ ὁποία εἶναι ἤδη χήρα· δύο φορὲς πενθούσα. Ὁ πόνος της εἶναι ἀβάστακτος. Ὁ ἱερὸς Εὐαγγελιστὴς σημειώνει ὅτι «ὄχλος τῆς πόλεως ἱκανὸς ἦν σὺν αὐτῇ». Δηλαδή, κοντὰ στὴ μάνα βρίσκεται πολὺς κόσμος ἀπὸ τὴν πόλη. Δὲν τὴν ἀφήνουν μόνη στὸ πένθος της. Τὴ συνοδεύουν καὶ παρακολουθοῦν μὲ συμπόνια τὴν κηδεία. Ἀσφαλῶς, ἡ παρουσία τοῦ πλήθους εἶναι μιὰ παρηγοριὰ γιὰ τὴν πονεμένη χήρα μάνα· μιὰ μικρὴ συμπαράσταση.

Εἶναι πολὺ σημαντικὸ νὰ προσφέρουμε κι ἐμεῖς παρηγοριὰ σὲ πενθοῦντες ἀδελφούς μας. Μὲ τὴ διακριτικὴ παρουσία μας στὸ πένθος τους ἐκφράζουμε τὴ συμπόνια μας, τὴν κατανόησή μας, τὴ διάθεσή μας νὰ προσφέρουμε κάθε δυνατὴ βοήθεια. Ὁ πόνος τοῦ θανάτου ἑνὸς προσ­φιλοῦς προσώπου εἶναι πάντοτε μεγάλος. Ὅμως ἡ παρουσία ἀδελφῶν πνευματικῶν στὶς δύσκολες ὧρες τοῦ πένθους τὸν μαλακώνει. Γι᾿ αὐτὸ ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος ὑπογραμμίζει ὅτι «θρησκεία καθαρὰ καὶ ἀμίαντος παρὰ τῷ Θεῷ καὶ πατρὶ αὕτη ἐστίν, ἐπισκέπτεσθαι ὀρφανοὺς καὶ χήρας ἐν τῇ θλίψει αὐτῶν» (Ἰακ. α΄ 27). Δηλαδή, γνώρισμα τῆς καθαρῆς καὶ ἀμόλυντης ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ θρησκείας εἶναι αὐτό: νὰ ἐπισκέπτεται ὁ ἄνθρωπος τὰ ὀρφανὰ καὶ τὶς χῆρες, γιὰ νὰ τὰ παρηγορεῖ καὶ νὰ τὰ προστατεύει στὴ θλίψη τους.

2. Ὁ Ἐξουσιαστὴς τοῦ θανάτου

Ὁ Κύριος Ἰησοῦς μαζὶ μὲ τοὺς Μαθητές του καὶ πλῆθος κόσμου πορεύονται πρὸς τὴ Ναΐν. Στὴν εἴσοδο τῆς πόλεως συναν­τοῦν τὴ νεκρικὴ πομπή. Ὁ ὀδυρμὸς τῆς μάνας σχίζει τὴ σιωπή. Ὁ Κύριος τότε ἀπευθύνεται σ᾿ αὐτὴν καὶ τῆς λέει ἕναν παράδοξο λόγο: «Μὴ κλαῖε». Μὴν κλαῖς. Ἡσύχασε. «Πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ μὴν κλαίει στὴν κηδεία τοῦ μονάκριβου παιδιοῦ της;», θὰ ἀναρωτηθεῖ κάποιος. Ὁ λόγος τοῦ Κυρίου ὅμως ἔχει σημασία. Γνωρίζει καλὰ τὸ θαῦμα ποὺ πρόκειται ν᾿ ἀκολουθήσει. Εἶναι λοιπὸν σὰν νὰ τῆς λέει: «Μὴν κλαῖς, διότι ὁ γιός σου σὲ λίγο θὰ ζεῖ».

Ὅπως καὶ ἔγινε. Ὁ Κύριος στὴ συνέχεια ἄγγιξε τὸ φέρετρο, ἀπευθύνθηκε στὸν νεκρὸ νέο καὶ τὸν διέταξε ἐπιτακτικά: «Νεανίσκε, σοὶ λέγω, ἐγέρθητι». Νεαρέ, σὲ σένα ὁμιλῶ, σήκω ἐπάνω! Καὶ τὴ στιγμὴ ἐκείνη πρὸς ἔκπληξη ὅλων σηκώθηκε τὸ νεκρὸ παιδὶ καὶ ἄρχισε νὰ ὁμιλεῖ. Ὁ δὲ Κύριος τὸ παρέδωσε στὴ μητέρα του. Ἔμφοβοι τότε οἱ παρευρισκόμενοι δόξαζαν τὸν Θεὸ καὶ ἔλεγαν ὅτι μεγάλο Προφήτη ἔστειλε στὸν λαό του.

«Μὴ κλαῖε». Αὐτὸ τὸν λόγο λέει καὶ σ᾿ ἐμᾶς ὁ Κύριος: «Μὴν κλαῖς, ἡσύχασε, διότι ὁ ἄνθρωπός σου δὲν χάθηκε γιὰ πάν­τα. Ὁ χωρισμὸς εἶναι προσωρινός». Εἶναι ἀσφαλῶς φυσικὸ καὶ ἀνθρώπινο νὰ πενθοῦμε, νὰ πονοῦμε, ἴσως καὶ νὰ κλαῖμε κάποτε γιὰ τὴν ἀπώλεια κάποιου ἀγαπημένου προσώπου. Ὅσο ὅμως κι ἂν μᾶς πονεῖ ὁ χωρισμὸς ἀπὸ τὸν ἄνθρωπό μας, δὲν ἀπελπιζόμαστε «καθὼς καὶ οἱ λοιποὶ οἱ μὴ ἔχοντες ἐλπίδα» (Α΄ Θεσ. δ΄ 13)· ὅπως δηλαδὴ ἐκεῖνοι ποὺ δὲν πιστεύουν. Δὲν ἀφήνουμε τὴ λύπη νὰ μᾶς παραλύει, ἢ νὰ μᾶς ὠθεῖ σὲ ὀλιγοπιστία καὶ γογγυσμὸ κατὰ τοῦ Θεοῦ, ἢ σὲ δυσ­πιστία γιὰ τὴ θεία Πρόνοιά του, διότι ὁ Κύριος εἶναι ὁ Ἐξουσιαστὴς τοῦ θανάτου.

Μέχρι τὴ συνάντηση τοῦ Κυρίου μὲ τὸν νεκρὸ νέο τῆς Ναῒν ὁ θάνατος ὑπῆρξε θηρίο ἀδάμαστο γιὰ τοὺς ἀνθρώπους. Μπροστά του ὑποτάσσονταν ὅλοι· βασιλεῖς καὶ στρατιῶτες, πλούσιοι καὶ φτωχοί, δίκαιοι καὶ ἁμαρτωλοί. Προκαλοῦσε φόβο, θλίψη, ταραχὴ καὶ μόνο ἡ σκέψη του. Στὴν πύλη τῆς Ναῒν ὅμως ἀναμετρήθηκε ὁ θάνατος μὲ τὴ Ζωή· μὲ Ἐκεῖνον ποὺ εἶναι ἡ Αὐτοζωή. Ὁ δὲ Κύριος ἀπέδειξε ὅτι εἶναι ὁ ἀπόλυτος κυρίαρχος τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου. «Ὁ θάνατος δὲν εἶναι πλέον θάνατος, ἀλλὰ μόνο τὸ ὄνομα τοῦ θανάτου ἔχει», ἐπισημαίνει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Μᾶλλον καὶ αὐτὸ τὸ ὄνομα τοῦ ἔχει ἀφαιρεθεῖ. «Οὐκέτι γὰρ οὐδὲ θάνατον αὐτὸν προσαγορεύομεν, ἀλλὰ κοίμησιν καὶ ὕπνον» (ΕΠΕ 3, 252). Διότι δὲν τὸν ὀνομάζουμε πλέον θάνατο, ἀλλὰ κοίμηση καὶ ὕπνο.

Ὁ ἐξουσιαστικὸς λόγος τοῦ Κυρίου στὸν νεκρὸ νέο εἶναι ἕνα προανάκρουσμα τῆς ὁριστικῆς συντριβῆς τοῦ θανάτου. Ἕνα προοίμιο τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν. Οἱ πιστοὶ πλέον ἔχουμε ἐλπίδα. Ἔχουμε τὴ βεβαιότητα ὅτι οἱ κεκοιμημένοι μας συνεχίζουν νὰ ζοῦν καὶ ὅτι θὰ ἔλθει κάποτε ἡ στιγμὴ ποὺ θὰ ἀναστηθοῦν κι ἐκεῖνοι καὶ ὅλοι μας. Ὁμολογοῦμε μάλιστα τὴ βεβαιότητά μας αὐτὴ στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως: «Προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν καὶ ζωὴν τοῦ μέλλον­τος αἰῶνος». Διατηροῦμε δὲ ζωντανὴ μέσα μας τὴν ἐλπίδα τῆς ἀναστάσεως καὶ τὴν προσδοκία τῆς αἰώνιας ζωῆς.

******************************************

Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 19 Ὀκτωβρίου 2025, ΙΘ΄ Ἐπιστολῶν (Β΄ Κορ. ια΄ 31 – ιβ΄ 9)

31 ὁ Θεὸς καὶ πατὴρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ οἶδεν, ὁ ὢν εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας, ὅτι οὐ ψεύδομαι. 32 ἐν Δαμασκῷ ὁ ἐθνάρχης Ἀρέτα τοῦ βασιλέως ἐφρού­ρει τὴν Δαμασκηνῶν πόλιν πιάσαι με θέλων, 33 καὶ διὰ θυρίδος ἐν σαρ­γάνῃ ἐχαλάσθην διὰ τοῦ τείχους καὶ ἐξέφυγον τὰς χεῖρας αὐτοῦ.

ιβ΄ 1 Καυχᾶσθαι δὴ οὐ συμφέρει μοι· ἐλεύσομαι γὰρ εἰς ὀπτασίας καὶ ἀποκα­λύψεις Κυρίου. 2 οἶδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ πρὸ ἐτῶν δεκατεσσάρων· εἴτε ἐν σώματι οὐκ οἶδα, εἴτε ἐκτὸς τοῦ σώματος οὐκ οἶδα, ὁ Θεὸς οἶδεν· ἁρπα­γέντα τὸν τοιοῦτον ἕως τρίτου οὐρανοῦ. 3 καὶ οἶδα τὸν τοιοῦτον ἄνθρωπον· εἴτε ἐν σώματι εἴτε ἐκτὸς τοῦ σώματος οὐκ οἶ­δα, ὁ Θεὸς οἶδεν· 4 ὅτι ἡρπάγη εἰς τὸν παράδεισον καὶ ἤκουσεν ἄρρητα ρήματα, ἃ οὐκ ἐξὸν ἀνθρώ­πῳ λαλῆσαι. 5 ὑπὲρ τοῦ τοιούτου καυχήσομαι, ὑπὲρ δὲ ἐμαυτοῦ οὐ καυχήσομαι εἰ μὴ ἐν ταῖς ἀσθενείαις μου. 6 ἐὰν γὰρ θελήσω καυχήσασθαι, οὐκ ἔσομαι ἄφρων· ἀλήθειαν γὰρ ἐρῶ· φείδομαι δὲ μή τις εἰς ἐμὲ λογίσηται ὑπὲρ ὃ βλέπει με ἢ ἀκούει τι ἐξ ἐμοῦ. 7 Καὶ τῇ ὑπερβολῇ τῶν ἀποκαλύψεων ἵνα μὴ ὑπεραίρωμαι, ἐδόθη μοι σκό­λοψ τῇ σαρκί, ἄγγελος σα­τᾶν, ἵνα με κολαφίζῃ ἵνα μὴ ὑπε­ραίρωμαι. 8 ὑπὲρ τούτου τρὶς τὸν Κύριον παρεκάλεσα ἵνα ἀποστῇ ἀπ᾿ ἐμοῦ· 9 καὶ εἴρηκέ μοι· ἀρκεῖ σοι ἡ χάρις μου· ἡ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται. ἥδιστα οὖν μᾶλλον καυχήσομαι ἐν ταῖς ἀσθενείαις μου, ἵνα ἐπισκηνώσῃ ἐπ᾿ ἐμὲ ἡ δύναμις τοῦ Χριστοῦ.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ Π. Ν. ΤΡΕΜΠΕΛΑ

31 Θά σᾶς πῶ πράγματα πού ἴσως σᾶς φανοῦν ἀπίστευτα. Ἀλλά ὁ Θεός καί Πατήρ τοῦ Κυρίου μας Ἰη­σοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι εὐλογημένος στούς αἰ­ῶ­νες, γνωρίζει ὅτι δέν λέω ψέματα. 32 Στή Δαμασκό ὁ διοικητής πού εἶχε διορισθεῖ ἀπό τόν βασιλιά Ἀρέτα φρουροῦσε τήν πόλη τῶν Δα­μα­σκη­νῶν, ἐπειδή ἤθελε νά μέ συλλάβει. 33 Κι ἀπό κάποιο παράθυρο μέ κατέβασαν κάτω μέσα σέ δικτυωτό καλάθι, μέσα ἀπό κάποιο ἄνοιγμα τοῦ τείχους τῆς πόλεως, καί ξέφυγα ἀπό τά χέρια του.

ιβ΄ 1 Νά σᾶς μιλήσω λοιπόν καί γιά ἄλλους διωγμούς μου, δέν μέ συμφέρει νά καυχιέμαι. Σταματῶ λοι­πόν γι’ αὐτό νά μιλῶ γιά τούς διωγμούς καί τούς ἄλ­λους κόπους μου. Θά ἀναφερθῶ ὅμως σέ ὀπτασίες καί ἀπο­καλύψεις πού μοῦ χάρισε ὁ Κύριος. 2 Γνωρίζω ἕναν ἄνθρωπο πού βρίσκεται σέ στενή σχέ­ση καί ἐπικοινωνία μέ τόν Χριστό. Ὁ ἄνθρωπος αὐ­­τός πρίν ἀπό δεκατέσσερα χρόνια ἁρπάχθηκε καί ἀνυ­­ψώθηκε μέχρι τόν τρίτο οὐρανό, ὅπου διαμένουν οἱ ἀγγε­λικές δυνάμεις. Δέν γνωρίζω ὅμως ἐάν ἦταν μέ τό σῶ­μα του τήν ὥρα ἐκείνη ἤ ἦταν σέ ἔκσταση, ἔξω ἀπό τό σῶμα του. Ὁ Θεός ξέρει. 3 Καί γνωρίζω ὅτι ὁ ἄνθρωπος αὐτός (εἴτε μέ τό σῶμα του, εἴτε ἔξω ἀπ’ τό σῶμα του, μόνο μέ τήν ψυχή του, δέν γνωρίζω, ὁ Θεός γνωρίζει) 4 ἁρπάχθηκε καί μεταφέρθηκε στόν Παράδεισο κι ἄκουσε λόγια πού κανένας ἄνθρωπος δέν ἔχει τή δύναμη νά τά πεῖ, κι οὔτε ἐπιτρέπεται νά τά ξεστομίσει λόγῳ τῆς ἱερότητός τους. 5 Γιά τόν ἄνθρωπο αὐτόν θά καυχηθῶ. Δέν εἶναι ὁ συνηθισμένος Παῦλος αὐτός, ἀλλά ἄλλος Παῦλος, στόν ὁποῖο ὁ Κύριος ἔδωσε πολλές χάριτες. Γιά τόν ἑαυτό μου ὅμως δέν θά καυχηθῶ παρά μόνο γιά τίς θλίψεις καί τούς πειρασμούς μου, ὅπου φανερώνεται ἡ ἀσθένειά μου, ἀλλά καί ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ πού δέν μ’ ἀφήνει νά καταρρεύσω. 6 Μόνο γιά τίς ἀσθένειές μου αὐτές θά καυχηθῶ κι ὄχι γιά τίς ἐπιτυχίες καί τή δράση μου. Διότι ἐάν θελή­σω καί γι’ αὐτά νά καυχηθῶ, δέν θά εἶμαι ἄμυαλος καί ἀνό­η­τος, ἐπειδή θά πῶ τήν ἀλήθεια. Δυσκολεύομαι ὅμως νά καυχηθῶ, γιά νά μή μοῦ λογαριάσει κανείς τίποτε περισσότερο ἀπό ἐκεῖνο πού βλέπει ἤ ἀκούει ἀπό μένα. 7 Καί ἐξαιτίας τῶν πολλῶν καί μεγάλων ἀποκαλύψεων ἐπέ­­­τρε­ψε ὁ Θεός καί μοῦ δόθηκε ἀγκαθωτό ξύλο στό σῶ­μα, ἀρρώστια ἀθεράπευτη, ἄγγελος τοῦ σατανᾶ, γιά νά μέ χτυπᾶ στό πρόσωπο καί νά μέ ταλαιπωρεῖ, γιά νά μήν ὑπερηφανεύομαι. 8 Γιά τόν πειρασμό αὐτό τρεῖς φορές παρακάλεσα τόν Κύριο νά μοῦ τόν ἀπομακρύνει. 9 Ἀλλά ὁ Κύριος μοῦ εἶπε: Σοῦ εἶναι ἀρκετή ἡ χάρις πού σοῦ δίνω. Διότι ἡ δύναμή μου ἀναδεικνύεται τέλεια, ὅταν ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀσθενής καί μέ τήν ἐνίσχυσή μου κατορθώνει μεγάλα καί θαυμαστά. Μέ πολύ μεγάλη εὐχαρίστηση λοιπόν θά καυχιέμαι περισσότερο στίς ἀσθένειές μου, γιά νά κατοικήσει μέσα μου ἡ δύναμη τοῦ Χριστοῦ.

 

 

ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2025 Δ΄ ΛΟΥΚΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ Ζ΄ ΟΙΚΟΥΜ. ΣΥΝΟΔΟΥ (Λουκ. η΄ 5-15) (Τιτ. γ΄ 8-15)

 

"Ο Λόγος του Θεού στον Λαό του Θεού"

Αγιασμένη καρποφορία

«Εξήλθεν ο σπείρων του σπείραι τον σπόρον αυτού»

  Η διήγηση της παραβολής του Καλού Σπορέως, ξεδιπλώνει μπροστά μας πολύ ζωντανές εικόνες από την αγροτική ζωή με βαθύτερα μηνύματα και νοήματα. Αποκαλύπτονται από το περιεχόμενό της σπουδαίες πνευματικές αλήθειες, απόλυτα συμβατές με τις υπαρξιακές αναζητήσεις του ανθρώπου, με πυξίδα πάντοτε την αλήθεια που οδηγεί στην αγάπη του Χριστού.

Κέντρο και καρδιά της παραβολής είναι το Πρόσωπο του Χριστού, με τους εξής άξονες:

α. Ο Θεός είναι ο γεωργός και εμείς το χωράφι του.

β. Ο Χριστός είναι ο καλός Σπορέας.

γ. Ο σπόρος είναι ο Λόγος του Θεού.

δ. Η γη, το χωράφι, το χώμα που πέφτει ο σπόρος, είναι η καρδιά μας.

ε. Η ανάπτυξη και η καρποφορία του λόγου, εξαρτώνται από το κατά πόσο η καρδιά μας είναι ανοικτή στην κοινωνία αγάπης του Θεού. Διάφορα ζιζάνια όμως που ξεφυτρώνουν στη ζωή δεν αφήνουν την καρδιά να είναι μαλακή και ν’ αποτελεί γόνιμο έδαφος στα ζωηφόρα μηνύματα της Εκκλησίας. Η αμαρτία την αφήνει να είναι ακατάστατη και να προκαλείται έτσι ένα πνευματικό «έμφραγμα» στην ίδια την ύπαρξη του ανθρώπου.

Το έμφραγμα

 Το πατημένο σκληρό χώμα που δέχθηκε το λόγο του Θεού, είναι οι σκληρές και ανάλγητες καρδιές. Ο εγωισμός εισχωρεί στα βάθη της καρδιάς του ανθρώπου και τον εγκαταλείπει σε φάσεις απανθρωπιάς στην εκδήλωση του ήθους και του ύφους του. Τον σκληρόκαρδο άνθρωπο τον αφήνει αδιάφορο η αλήθεια της Εκκλησίας. Τελικά, ο λόγος του Θεού αδυνατεί να ριζοβολήσει στην καρδιά του γιατί ο ίδιος ο άνθρωπος την αφήνει να τσιμεντώνεται στην σκληρότητα.

 Υπάρχουν όμως και οι πέτρινες καρδιές. Οι πέτρες που βρίσκονται κάτω από το χώμα, την καρδιά, είναι ουσιαστικά τα διάφορα πάθη που ριζοβολούν σ’ αυτή, όπως είναι ο εγωισμός. 

 Ο εγωισμός είναι ό,τι πιο φοβερό γιατί είναι πηγή κάθε κακίας που δεν επιτρέπει στο λόγο του Θεού να έχει καλή υποδοχή στην καρδιά του ανθρώπου.  

 Σ’ αυτή την κατάντια η αποκοπή από τη μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας, είναι το άμεσο συνεπακόλουθο. Ο λόγος του Θεού γνωρίζει ξηρασία και μαρασμό γιατί η καρδιά έχει γεμίσει όλο πέτρες. Εμφωλεύουν σ’ αυτή οι λογής κακίες που την καταπνίγουν και την στραγγαλίζουν.

 Υπάρχουν, βέβαια, και οι ακανθωτές καρδιές. Ο εγωισμός εξωθεί τον άνθρωπο να βάζει στο κέντρο όλου του κόσμου τον εαυτό του και να επιδίδεται σ’ ένα ανελέητο κυνήγι εξασφάλισης υλικών αγαθών και εφήμερου πλούτου.

  Η ανασφάλεια του τον αφήνει να περιχαρακώνεται πίσω από αυτά. Αστοχεί και αποτυγχάνει παταγωδώς γιατί στηρίζεται πλέον μόνο στα υλικά αγαθά αντί στη δύναμη του Θεού. Οι λογής κρίσεις που σοβούν στα πράγματα του κόσμου, αναποδογυρίζουν τα πάντα στη ζωή. Αυτό δεν είναι τίποτε άλλο παρά ισχυρή απόδειξη της αστοχίας του ανθρώπου να φθάσει στον αληθινό προορισμό του. Είναι δείγμα της αλαζονείας και του εγωισμού που αναπτύσσει και της αδυναμίας του να ταπεινωθεί και ν’ αγαπήσει πραγματικά.

Το εύφορο έδαφος

Ωστόσο, δεν λείπει το καλό χώμα που συμβολίζει την καρδιά που είναι δεκτική στην αγάπη του Θεού, αντιπροσφέροντάς την μάλιστα και στον συνάνθρωπο. Εδώ έχουμε τον άνθρωπο που αγωνίζεται στη ζωή του για να υποτάξει το θέλημά του στο θέλημα του Θεού. Όταν η Χάρη του Θεού βρει γόνιμο έδαφος στην καρδιά μας, τότε αυτή γνωρίζει πλούσια πνευματική καρποφορία που συνίσταται στην πραότητα, την καλοσύνη, την ταπεινοφροσύνη, την ειρήνη και κυρίως την αγάπη. Αυτό το δρόμο έδειξαν άλλωστε με τη ζωή, το παράδειγμα και τη διδασκαλία τους οι άγιοι πατέρες της εν Νικαία Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, αλλά και ο όσιος Επίκτητος. Τη μνήμη τους τιμά σήμερα η Εκκλησία, αναγνωρίζοντας το μεγάλο πνευματικό ανάστημά τους.

Αγαπητοί αδελφοί, προκειμένου να καταστήσουμε την καρδιά μας γόνιμο έδαφος και δεκτική στη θεϊκή ευλογία, δεν έχουμε τίποτε άλλο παρά ν’ αγωνιζόμαστε τον αγώνα τον καλό στη ζωή μας. 

 Να φροντίζουμε επιμελώς και να καλλιεργούμε το έδαφος αυτό ώστε ο σπόρος του θείου λόγου να πέφτει σε «γήν αγαθήν» και να «ποιεί καρπόν εκατονταπλασίονα».

Χριστάκης Ευσταθίου,

Θεολόγος

Κυριακὴ Δ΄ Λουκᾶ – Εὐαγγελικὸ καί Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 12 Ὀκτωβρίου 2025

 

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Λουκ. η΄ 5-15

⁵ Ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι τὸν σπόρον αὐτοῦ. καὶ ἐν τῷ σπείρειν αὐτὸν ὃ μὲν ἔπεσε παρὰ τὴν ὁδόν, καὶ κατεπατήθη, καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ κατέφαγεν αὐτό· ⁶ καὶ ἕτερον ἔπεσεν ἐπὶ τὴν πέτραν, καὶ φυὲν ἐξηράνθη διὰ τὸ μὴ ἔχειν ἰκμάδα· ⁷ καὶ ἕτερον ἔπεσεν ἐν μέσῳ τῶν ἀκανθῶν, καὶ συμφυεῖσαι αἱ ἄκανθαι ἀπέπνιξαν αὐτό. ⁸ καὶ ἕτερον ἔπεσεν εἰς τὴν γῆν τὴν ἀγαθήν, καὶ φυὲν ἐποίησε καρπὸν ἑκατονταπλασίονα. ταῦτα λέγων ἐφώνει· Ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω. ⁹ Ἐπηρώτων δὲ αὐτὸν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ λέγοντες· Τίς εἴη ἡ παραβολή αὕτη;. ¹⁰ ὁ δὲ εἶπεν· Ὑμῖν δέδοται γνῶναι τὰ μυστήρια τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, τοῖς δὲ λοιποῖς ἐν παραβολαῖς, ἵνα βλέποντες μὴ βλέπωσι καὶ ἀκούοντες μὴ συνιῶσιν. ¹¹ Ἔστι δὲ αὕτη ἡ παραβολή· ὁ σπόρος ἐστὶν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ· ¹² οἱ δὲ παρὰ τὴν ὁδόν εἰσιν οἱ ἀκούσαντες, εἶτα ἔρχεται ὁ διάβολος καὶ αἴρει τὸν λόγον ἀπὸ τῆς καρδίας αὐτῶν, ἵνα μὴ πιστεύσαντες σωθῶσιν. ¹³ οἱ δὲ ἐπὶ τῆς πέτρας οἳ ὅταν ἀκούσωσι, μετὰ χαρᾶς δέχονται τὸν λόγον, καὶ οὗτοι ῥίζαν οὐκ ἔχουσιν, οἳ πρὸς καιρὸν πιστεύουσι καὶ ἐν καιρῷ πειρασμοῦ ἀφίστανται. ¹⁴ τὸ δὲ εἰς τὰς ἀκάνθας πεσόν, οὗτοί εἰσιν οἱ ἀκούσαντες, καὶ ὑπὸ μεριμνῶν καὶ πλούτου καὶ ἡδονῶν τοῦ βίου πορευόμενοι συμπνίγονται καὶ οὐ τελεσφοροῦσι. ¹⁵ τὸ δὲ ἐν τῇ καλῇ γῇ, οὗτοί εἰσιν οἵτινες ἐν καρδίᾳ καλῇ καὶ ἀγαθῇ ἀκούσαντες τὸν λόγον κατέχουσι καὶ καρποφοροῦσιν ἐν ὑπομονῇ.

Νεοελληνική Απόδοση

⁵ “Εβγήκε ο σπορεύς στο χωράφι, δια να σπείρη τον σπόρον του. Και καθώς αυτός έσπερνε, άλλο μεν μέρος του σπόρου έπεσε κοντά στον δρόμον, κατεπατήθη από τους διαβάτας και τα πτηνά του ουρανού το κατέφαγαν. ⁶ Και άλλο έπεσε εις την πετρώδη γην και αφού εφύτρωσε, εξηράνθη, διότι δεν είχε υγρασίαν. ⁷ Και άλλο έπεσε ανάμεσα εις αγκάθια και καθώς εβλάστησαν και εμεγάλωσαν τα αγκάθια, το έπνιξαν εντελώς. ⁸ Και άλλο έπεσεν εις την εύφορον και καλήν γην και αφού εφύτρωσε, έκαμε καρπόν εκατονταπλάσιον”. Ενώ δε έλεγε αυτά, είπε με φωνήν μεγάλην· “Εκείνος που έχει αυτιά πνευματικά, δια να ακούη την αλήθειαν του Θεού, ας ακούη αυτά που εγώ διδάσκω”. ⁹ Τον ερωτούσαν δε οι μαθηταί του λέγοντες· “ποιό είναι το νόημα αυτής της παραβολής;” ¹⁰ Αυτός δε είπεν· “εις σας που έχετε αγαθήν διάθεσιν, εδόθη από τον Θεόν το προνόμιον και η χάρις να γνωρίζετε τας μυστηριώδεις αληθείας της βασιλείας του Θεού. Τους άλλους δε (επειδή δεν έχουν αγαθήν διάθεσιν και ενδιαφέρον να ακούσουν και δεχθούν την αλήθειαν και δια να τους προφυλάξω από την μεγάλη ευθύνην, που θα είχαν ενώπιον του Θεού, αν εκαταλάβαιναν και περιφρονούσαν τας θείας αληθείας) τους διδάσκω με παραβολάς, ώστε, ενώ βλέπουν να μη ημπορούν να εισχωρήσουν στο βαθύτερον νόημα, και ενώ ακούουν να μη ημπορούν να ενοήσουν την αλήθειαν. ¹¹ Το νόημα δε της παραβολής αυτής είναι το εξής· Ο σπόρος συμβολίζει τον λόγον του Θεού. ¹² Εκείνοι δε που ομοιάζουν προς το έδαφος κοντά στον δρόμον, είναι όσοι ήκουσαν και δεν επρόσεξαν τον λόγον του Θεού. Επειτα έρχεται ο διάβολος και παίρνει τον λόγον από την καρδία των, δια να μην πιστεύσουν και σωθούν. ¹³ Εκείνοι δε που συμβολίζονται με την πετρώδη γην, είναι όσοι όταν ακούσουν δέχονται με χαράν τον λόγον του Θεού, δεν έχουν όμως βαθειές ρίζες εις την καρδία των και δι’ αυτό ολίγον καιρόν πιστεύουν και εις εποχήν πειρασμού απομακρύνονται από την πίστιν. ¹⁴ Το δε μέρος του σπόρου, που έπεσε εις τα αγκάθια, συμβολίζει εκείνους οι οποίοι, όταν ήκουσαν τον λόγον του Θεού, τον εδέχθησαν και επροσπάθησαν να τον τηρήσουν με κάποιαν προθυμίαν, αλλά πνίγονται από αγωνιώδεις φροντίδας δια την απόκτησιν πλούτου και από τας υλιστικάς απολαύσεις της ζωής αυτής, και έτσι δεν προχωρούν μέχρι τέλους, ώστε να έχουν καλούς και μονίμους καρπούς. ¹⁵ Το δε μέρος του σπόρου, που εσπάρθηκε εις την εύφορον γην, συμβολίζει τους καλοπροαιρέτους ανθρώπους, οι οποίοι με καλήν και αγαθήν καρδίαν, αφού ήκουσαν τον λόγον του Θεού, τον κρατούν με προσοχήν και ευλάβειαν μέσα των και έχουν ως καρπούς τα έργα της αρετής μαζή με την υπομονήν, την οποίαν θα δεικνύουν εις διαφόρους θλίψεις και περιπετείας.

                   ***************************************************

ΣΚΕΨΕΙΣ – ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ – ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

1. Ἀρχὴ τῆς πνευματικῆς σπορᾶς

Στὸ σημερινὸ Εὐαγγελι­κὸ ἀνάγνωσμα ἀκούσαμε τὴν παραβολὴ τοῦ Σπορέως, τὴν ὁποία διηγήθηκε ὁ Κύριος. Περιγράφεται πολὺ ἐκφραστικὰ σ᾿ αὐτὴν ἕνας γεωργός, ποὺ βγῆκε νὰ σπείρει τὸ χωράφι του. Ὁ γεωργὸς αὐτὸς συμβολίζει τὸν Κύριο, ὁ ὁποῖος ρίχνει σὰν ἄλλο σπόρο τὸν θεῖο λόγο του στὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων.

Δὲν εἶναι τυχαῖο τὸ ὅτι ἡ περικοπὴ αὐτὴ ἀναγινώσκεται πάν­τοτε σὲ τέτοια ἐποχὴ τοῦ ἔτους· ἐποχή, κατὰ τὴν ὁποία οἱ γεωργοὶ σπέρνουν τὰ χωράφια τους. Ἔχει μάλιστα καθιερωθεῖ κατὰ τὴν περίοδο αὐτὴ νὰ ξεκινᾶ καὶ ἡ πνευματικὴ σπορὰ τῆς Ἐκκλησίας στὶς καρδιὲς τῶν πιστῶν, δηλαδὴ τὸ κατηχητικὸ ἔργο της. Πιὸ συγκεκριμένα, τὰ Κατηχητικὰ Σχολεῖα τῶν μαθητῶν, οἱ συνάξεις νέων καὶ μεγαλύτερων σὲ ἡλικία, οἱ κύκλοι μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ οἱ τακτικὲς ὁμιλίες μὲ ποικίλα πνευματικὰ θέματα. Σπέρνεται συστηματικὰ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο. Δικός του εἶναι ὁ σπόρος. Ἐκεῖνος φυτεύει τὸν λόγο του στὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων.

Ἂς ἐπιτρέψουμε στὸν πνευματικὸ Σποριά, τὸν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, νὰ ρίξει καὶ στὸ χωράφι τῆς δικῆς μας καρδιᾶς τὸν σπόρο του. Ἄς μελετοῦμε δὲ συστηματικὰ τὸν λόγο του, συμμετέχον­τας σὲ κάποια κατηχητικὴ σύναξη, κύκλο ἢ ὁμιλία. Ἂς βάλουμε στὸ ἑβδομαδιαῖο πρόγραμμά μας τέτοιες πνευματικὲς εὐκαιρίες. Διότι ὅπως δὲν μπορεῖ νὰ καρποφορήσει ἕνα χωράφι χωρὶς νὰ δεχθεῖ σπόρο, ἀντίστοιχα δὲν μποροῦμε νὰ προοδεύσουμε στὶς ἀρετὲς χωρὶς τὴ μελέτη τοῦ θείου λόγου.

2. «Πνιγμένοι»

Ὁ Κύριος εἶπε στὴν παραβολὴ ὅτι κάποιοι σπόροι ἔπεσαν στὸν δρόμο, ἄλλοι σὲ πετρῶδες ἔδαφος καὶ ἄλλοι «ἐν μέσῳ τῶν ἀκανθῶν, καὶ συμφυεῖσαι αἱ ἄκανθαι ἀπέπνιξαν αὐτό». Αὐτοί, οἱ τελευταῖοι, ἔπεσαν σὲ τμῆμα τοῦ χωραφιοῦ ποὺ ἦταν γεμάτο ἀγκάθια. Βλάστησαν ἀρχικὰ οἱ σπόροι, τὰ ἀγκάθια ὅμως ἔπνιξαν τοὺς νέους βλαστούς. Ἑρμηνεύοντας κατόπιν τὴν παραβολὴ στοὺς Μαθητές του, εἶπε ὅτι τὸ τμῆμα αὐτὸ τοῦ χωραφιοῦ συμβολίζει τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἀκοῦν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ ἀρχίζουν μὲ προθυμία νὰ τὸν ἐφαρμόζουν. Ὅμως «ὑπὸ μεριμνῶν καὶ πλούτου καὶ ἡδονῶν τοῦ βίου πορευόμενοι συμπνίγονται καὶ οὐ τελεσ­φοροῦσι». Δηλαδή, πνίγονται ἀπὸ τὰ ἀγκάθια – ἀπὸ τὶς ἀγωνιώδεις φροντίδες τῆς ζωῆς, τὴ μανία τοῦ πλουτισμοῦ καὶ τὶς σαρκικὲς ἐπιθυμίες – καὶ τελικὰ τὰ χάνουν ὅλα.

Εἶναι ἐκφραστικότατες οἱ λέξεις ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Κύριος στὴν παραβολή: «ἀπέπνιξαν» καὶ «συμπνίγονται». Ἐπιπλέον εἶναι ἐπίκαιρες, διότι στὴν ἐποχή μας ἀρκετοὶ ἄνθρωποι χρησιμοποιοῦμε παρόμοιες λέξεις γιὰ νὰ περιγράψουμε τὶς πολλὲς ἀσχολίες μας. «Εἶμαι πνι­γμένος, δὲν προλαβαίνω», λέμε. «Δὲν προλαβαίνω νὰ πάω στὴν ἐκκλησία τὴν Κυριακή. Δὲν ἔχω χρόνο νὰ πάω γιὰ Ἐξομολόγηση. Δὲν μένει χρόνος γιὰ νὰ προσ­ευχηθῶ καὶ νὰ μελετήσω κάτι πνευματικό. Πνίγομαι!» Ἐνῶ ἔχουμε προθυμία γιὰ τὰ πνευματικά, ἐνῶ παραδεχόμαστε τὴν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου καὶ ξεκινᾶμε μὲ ἐνθουσιασμὸ νὰ ἐφαρμόσουμε ὅσα διδάσκει ὁ Χριστός, ἴσως κάνουμε ἕνα σημαντικὸ λάθος· δὲν ἀφαιροῦμε τὰ ἀγκάθια. Ἔτσι, χωρὶς νὰ τὸ ἀντιλαμβανόμαστε, βρισκόμαστε σὲ πορεία «ὑπὸ μεριμνῶν καὶ πλούτου καὶ ἡδονῶν τοῦ βίου» παρασυρόμενοι.

Ἂς προσέχουμε, διότι εὔκολα μᾶς ξεγελᾶ ὁ κόσμος. Ὑπάρχει γιὰ ὅλους μας ὁ κίνδυνος νὰ ἑλκύσουν τὴν καρδιά μας ὁ πλοῦτος, οἱ ἁμαρτωλὲς ἀπολαύσεις, ἀκόμη καὶ οἱ μέριμνες τῆς ζωῆς ποὺ δὲν εἶναι ἁμαρτωλές, ὅπως οἱ πολλὲς ἀσχολίες μας, καὶ νὰ ξεχάσουμε τὸν οὐρανό. Νὰ μαραθεῖ τελικὰ ἡ ψυχή μας, νὰ ἀρρωστήσει, ἴσως καὶ νὰ ὁδηγηθεῖ σὲ πνευματικὸ θάνατο.

3. Τὸ λίπασμα τῆς ὑπομονῆς

Στὸ τέλος τῆς περικοπῆς ὁ Κύριος ἐπισημαίνει ὅτι εὔφορη γῆ θεωροῦνται ὅσοι μὲ καλοπροαίρετη καρδιὰ ἄκουσαν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, τὸν κρατοῦν σφιχτὰ μέσα τους «καὶ καρποφοροῦσιν ἐν ὑ­πομονῇ». Καρποφοροῦν τὶς ἀρετὲς δείχνοντας ὑπομονὴ καὶ καρτερία στὶς θλίψεις καὶ τοὺς πειρασμούς, ποὺ συν­αντοῦν στὸν πνευματικό τους ἀγώνα.

Στὴν καλλιέργεια τῶν χωραφιῶν εἶναι ἀπαραίτητη ἡ ὑπομονή. Ἀκόμη καὶ ὅταν ὅλες οἱ συνθῆκες εἶναι ἰδανικές, δηλαδὴ καλὸς ὁ σπόρος καὶ κατάλληλο τὸ χωράφι, ὁ γεωργὸς δὲν παίρνει καρποὺς ἄμεσα. Χρειάζεται χρόνος ἀρκετός, ὥστε νὰ βγάλει ρίζες ὁ σπόρος, νὰ βλαστήσει, νὰ ἀναπτυχθεῖ καὶ νὰ ἔρθει ἡ στιγμὴ τῆς συγ­κομιδῆς. Χρειάζεται ὑπομονή.

Ἀντίστοιχα καὶ στὴν πνευματικὴ ζωὴ εἶναι ἀπαραίτητη ἡ ὑπομονή. Αὐτὴ εἶναι, θὰ λέγαμε, τὸ πνευματικὸ λίπασμα, ποὺ κάνει εὔφορο τὸ χωράφι τῆς καρδιᾶς. Δὲν γινόμαστε ἅγιοι ἀπὸ τὴ μία ἡμέρα στὴν ἄλλη. Χρειάζεται ὑπομονὴ γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσουμε τοὺς πειρασμοὺς καὶ τὰ ἐμπόδια τοῦ διαβόλου. Χρειάζεται χρόνος γιὰ νὰ ξεριζωθοῦν τὰ πάθη καὶ νὰ καρποφορήσουν οἱ ἀρετές. Ὅμως «μεγάλοι οἱ παρὰ τοῦ Κυρίου μισθοὶ τοῖς ὑπομένουσιν ἀποκείμενοι» (ΕΠΕ 2, 350), τονίζει ὁ Μέγας Βασίλειος. Μεγάλοι εἶναι οἱ μισθοὶ ποὺ ἐπιφυλάσσονται ἀπὸ τὸν Κύριο σ᾿ ἐκείνους ποὺ ὑπομένουν. Αὐτοὶ θὰ λάβουν «καρπὸν ἑκατον­ταπλασίονα»· πλούσια πνευματικὴ συγ­κομιδή. Αὐτοὶ θὰ κληρονομήσουν τελικὰ τὴν αἰώνια Βασιλεία.ἁμαρτωλοί ἀγαποῦν ἐκείνους πού τούς ἀγαποῦν. 33 Κι ἄν κάνετε τό καλό σ’ ἐκείνους πού σᾶς εὐ­ερ­γε­τοῦν, ποιά εὔνοια καί χάρη καί ἀνταμοιβή σᾶς ἀνήκει ἀπό τόν Θεό; Καμία. Διότι καί οἱ ἁμαρτωλοί τό ἴδιο κάνουν. 34 Κι ἄν δανείζετε σ’ ἐκείνους ἀπό τούς ὁποίους ἐλπίζετε νά πάρετε πίσω αὐτά πού δανείσατε, ποιά χάρη καί ἀνταπόδοση ἀπό τόν Θεό σᾶς ἀνήκει; Καμία. Διότι καί οἱ ἁμαρτωλοί δανείζουν σέ ἄλλους ἁμαρτωλούς γιά νά πάρουν πίσω ὁλόκληρο τό ποσό πού δάνεισαν ἤ καί σέ ὥρα ἀνάγκης νά πάρουν κι αὐτοί ἴσα ὀφέλη καί δάνεια ἀπό ἐκείνους στούς ὁποίους δάνεισαν. 35 Ἐσεῖς ὅμως νά ἀγαπᾶτε τούς ἐχθρούς σας καί νά τούς εὐεργετεῖτε καί νά τούς δανείζετε χωρίς νά ἐλπίζετε σέ καμία ἀνταπόδοση ἀπ’ αὐτούς. Καί θά εἶναι πολύς ὁ μισθός σας καί μεγάλη ἡ ἀνταμοιβή σας ἀπό τόν Θεό. Καί θά εἶστε στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν κατά χάριν παι­διά τοῦ ὑψίστου Θεοῦ, μέ τόν ὁποῖο θά μοιάζε­τε πνευ­­­­ματικῶς. Διότι κι αὐτός εἶναι εὐεργετικός καί ὠφέ­λι­­μος στούς ἀνθρώπους πού δείχνουν ἀχαριστία στίς τό­σες εὐεργεσίες του καί πού δέν ἔχουν καλή διάθεση καί προαίρεση ἀλλά εἶναι πονηροί. 36 Νά γίνεστε λοιπόν σπλαχνικοί πρός τόν συνάνθρωπό σας καί συμπονετικοί στίς δυστυχίες του καί στίς ἀνάγκες του, ὅπως καί ὁ οὐράνιος Πατέρας σας εἶναι σπλαχνικός σέ ὅλους.

***************************************************

Τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ζ΄ Οἰκουμ. Συνόδου – Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 12 Ὀκτωβρίου 2025

 

Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 12 Ὀκτωβρίου 2025, Τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ζ΄ Οἰκουμ. Συνόδου (Τίτ. γ΄ 8-15)

8 Πιστὸς ὁ λόγος· καὶ πε­­ρὶ τούτων βούλομαί σε δια­­βεβαιοῦσθαι, ἵνα φρον­­τί­­ζωσι καλῶν ἔργων προΐ­στασθαι οἱ πεπιστευκότες τῷ Θεῷ. ταῦτά ἐστι τὰ καλὰ καὶ ὠφέλιμα τοῖς ἀνθρώ­ποις· 9 μωρὰς δὲ ζητήσεις καὶ γενεαλογίας καὶ ἔρεις καὶ μάχας νομικὰς περιίστασο· εἰσὶ γὰρ ἀνωφελεῖς καὶ μάταιοι. 10 αἱρετικὸν ἄνθρωπον μετὰ μίαν καὶ δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ, 11 εἰδὼς ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος καὶ ἁμαρτάνει ὢν αὐτοκατάκριτος. 12 Ὅταν πέμψω Ἀρτεμᾶν πρός σε ἢ Τυχικόν, σπούδασον ἐλθεῖν πρός με εἰς Νικόπολιν· ἐκεῖ γὰρ κέκρικα παραχειμάσαι. 13 Ζηνᾶν τὸν νομικὸν καὶ Ἀπολλὼ σπουδαίως πρό­πεμ­­­ψον, ἵνα μηδὲν αὐτοῖς λείπῃ. 14 μανθανέτωσαν δὲ καὶ οἱ ἡμέτεροι καλῶν ἔργων προΐστασθαι εἰς τὰς ἀναγκαίας χρείας, ἵνα μὴ ὦσιν ἄκαρποι. 15 Ἀσπάζονταί σε οἱ μετ’ ἐμοῦ πάντες. ἄσπασαι τοὺς φιλοῦντας ἡμᾶς ἐν πίστει. Ἡ χάρις μετὰ πάντων ὑμῶν· ἀμήν.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ Π. Ν. ΤΡΕΜΠΕΛΑ

8 Τό ὅτι δικαιωθήκαμε καί ἀναγεννηθήκαμε καί θά κληρονομήσουμε τήν αἰώνια ζωή εἶναι λόγος καί ἀλήθεια ἀξιόπιστη. Καί γι’ αὐτά τά θέματα θέλω νά μιλᾶς μέ βεβαιότητα καί μέ κύρος, γιά νά φροντίζουν ὅσοι ἔχουν πιστέψει στό Θεό νά πρωτοστατοῦν ἀκούραστα σέ καλά ἔργα. Αὐτά εἶναι τά καλά ἔργα καί τά ὠφέλιμα στούς ἀνθρώπους· αὐτά γιά τά ὁποῖα σᾶς μίλησα. 9 Ἀπόφευγε τίς ἀνόητες συζητήσεις καί τίς γενεαλογίες γιά τούς μυθικούς θεούς ἤ τούς εὐγενεῖς προγόνους, ὅπως καί τίς φιλονικίες καί διαμάχες γιά τόν ἰουδαϊκό νόμο, διότι δέν φέρνουν καμία ὠφέλεια καί εἶναι μάταιες. 10 Αἱρετικό ἄνθρωπο πού ἐπιμένει νά δημιουργεῖ σκάνδαλα καί διαιρέσεις στήν Ἐκκλησία, μολονότι τόν συμβούλευσες γιά πρώτη καί δεύτερη φορά, παράτησέ τον καί ἀπόφευγέ τον.11 Γνώριζε ὅτι ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος ἔχει διαστραφεῖ καί ἁμαρτάνει· καί γιά τήν ἁμαρτία του αὐτή ἐλέγχεται καί κατακρίνεται ἀπό τή συνείδησή του καί ἀπό τόν ἴδιο του τόν ἑαυτό. 12 Ὅταν σοῦ στείλω τόν Ἀρτεμᾶ ἤ τόν Τυχικό, φρόντι­σε γρήγορα νά ἔλθεις στή Νικόπολη, διότι ἐκεῖ ἀπο­φά­σι­σα νά περάσω τό χειμώνα. 13 Τόν Ζηνᾶ τό νομοδιδάσκαλο καί τόν Ἀπολλώ κατευόδωσέ τους, ἑτοιμάζοντας μέ ἐπιμέλεια ὅ,τι τούς χρειαστεῖ, γιά νά μήν τούς λείπει τίποτε στό ταξίδι τους. 14 Μέ τήν εὐκαιρία μάλιστα τῆς προετοιμασίας αὐτῆς ἄς παίρνουν μάθημα καί οἱ δικοί μας νά πρωτοστατοῦν καί νά ἐργάζονται καλά ἔργα καί νά συντρέχουν τούς ἀδελφούς στίς ἀπαραίτητες ὑλικές τους ἀνάγκες, γιά νά μή στεροῦνται ἀπό πνευματικούς καρπούς. 15 Σέ χαιρετοῦν ἐγκάρδια ὅλοι ὅσοι εἶναι μαζί μου. Χαιρέτησε ὅσους μᾶς ἀγαποῦν, ἐπειδή ἔχουν κοινή πί­στη μέ μᾶς. Σᾶς εὔχομαι ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ νά εἶναι μέ ὅλους σας. Ἀμήν.