Κυριακὴ Δ΄ Λουκᾶ – Εὐαγγελικὸ καί Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 12 Ὀκτωβρίου 2025

 

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Λουκ. η΄ 5-15

⁵ Ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι τὸν σπόρον αὐτοῦ. καὶ ἐν τῷ σπείρειν αὐτὸν ὃ μὲν ἔπεσε παρὰ τὴν ὁδόν, καὶ κατεπατήθη, καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ κατέφαγεν αὐτό· ⁶ καὶ ἕτερον ἔπεσεν ἐπὶ τὴν πέτραν, καὶ φυὲν ἐξηράνθη διὰ τὸ μὴ ἔχειν ἰκμάδα· ⁷ καὶ ἕτερον ἔπεσεν ἐν μέσῳ τῶν ἀκανθῶν, καὶ συμφυεῖσαι αἱ ἄκανθαι ἀπέπνιξαν αὐτό. ⁸ καὶ ἕτερον ἔπεσεν εἰς τὴν γῆν τὴν ἀγαθήν, καὶ φυὲν ἐποίησε καρπὸν ἑκατονταπλασίονα. ταῦτα λέγων ἐφώνει· Ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω. ⁹ Ἐπηρώτων δὲ αὐτὸν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ λέγοντες· Τίς εἴη ἡ παραβολή αὕτη;. ¹⁰ ὁ δὲ εἶπεν· Ὑμῖν δέδοται γνῶναι τὰ μυστήρια τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, τοῖς δὲ λοιποῖς ἐν παραβολαῖς, ἵνα βλέποντες μὴ βλέπωσι καὶ ἀκούοντες μὴ συνιῶσιν. ¹¹ Ἔστι δὲ αὕτη ἡ παραβολή· ὁ σπόρος ἐστὶν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ· ¹² οἱ δὲ παρὰ τὴν ὁδόν εἰσιν οἱ ἀκούσαντες, εἶτα ἔρχεται ὁ διάβολος καὶ αἴρει τὸν λόγον ἀπὸ τῆς καρδίας αὐτῶν, ἵνα μὴ πιστεύσαντες σωθῶσιν. ¹³ οἱ δὲ ἐπὶ τῆς πέτρας οἳ ὅταν ἀκούσωσι, μετὰ χαρᾶς δέχονται τὸν λόγον, καὶ οὗτοι ῥίζαν οὐκ ἔχουσιν, οἳ πρὸς καιρὸν πιστεύουσι καὶ ἐν καιρῷ πειρασμοῦ ἀφίστανται. ¹⁴ τὸ δὲ εἰς τὰς ἀκάνθας πεσόν, οὗτοί εἰσιν οἱ ἀκούσαντες, καὶ ὑπὸ μεριμνῶν καὶ πλούτου καὶ ἡδονῶν τοῦ βίου πορευόμενοι συμπνίγονται καὶ οὐ τελεσφοροῦσι. ¹⁵ τὸ δὲ ἐν τῇ καλῇ γῇ, οὗτοί εἰσιν οἵτινες ἐν καρδίᾳ καλῇ καὶ ἀγαθῇ ἀκούσαντες τὸν λόγον κατέχουσι καὶ καρποφοροῦσιν ἐν ὑπομονῇ.

Νεοελληνική Απόδοση

⁵ “Εβγήκε ο σπορεύς στο χωράφι, δια να σπείρη τον σπόρον του. Και καθώς αυτός έσπερνε, άλλο μεν μέρος του σπόρου έπεσε κοντά στον δρόμον, κατεπατήθη από τους διαβάτας και τα πτηνά του ουρανού το κατέφαγαν. ⁶ Και άλλο έπεσε εις την πετρώδη γην και αφού εφύτρωσε, εξηράνθη, διότι δεν είχε υγρασίαν. ⁷ Και άλλο έπεσε ανάμεσα εις αγκάθια και καθώς εβλάστησαν και εμεγάλωσαν τα αγκάθια, το έπνιξαν εντελώς. ⁸ Και άλλο έπεσεν εις την εύφορον και καλήν γην και αφού εφύτρωσε, έκαμε καρπόν εκατονταπλάσιον”. Ενώ δε έλεγε αυτά, είπε με φωνήν μεγάλην· “Εκείνος που έχει αυτιά πνευματικά, δια να ακούη την αλήθειαν του Θεού, ας ακούη αυτά που εγώ διδάσκω”. ⁹ Τον ερωτούσαν δε οι μαθηταί του λέγοντες· “ποιό είναι το νόημα αυτής της παραβολής;” ¹⁰ Αυτός δε είπεν· “εις σας που έχετε αγαθήν διάθεσιν, εδόθη από τον Θεόν το προνόμιον και η χάρις να γνωρίζετε τας μυστηριώδεις αληθείας της βασιλείας του Θεού. Τους άλλους δε (επειδή δεν έχουν αγαθήν διάθεσιν και ενδιαφέρον να ακούσουν και δεχθούν την αλήθειαν και δια να τους προφυλάξω από την μεγάλη ευθύνην, που θα είχαν ενώπιον του Θεού, αν εκαταλάβαιναν και περιφρονούσαν τας θείας αληθείας) τους διδάσκω με παραβολάς, ώστε, ενώ βλέπουν να μη ημπορούν να εισχωρήσουν στο βαθύτερον νόημα, και ενώ ακούουν να μη ημπορούν να ενοήσουν την αλήθειαν. ¹¹ Το νόημα δε της παραβολής αυτής είναι το εξής· Ο σπόρος συμβολίζει τον λόγον του Θεού. ¹² Εκείνοι δε που ομοιάζουν προς το έδαφος κοντά στον δρόμον, είναι όσοι ήκουσαν και δεν επρόσεξαν τον λόγον του Θεού. Επειτα έρχεται ο διάβολος και παίρνει τον λόγον από την καρδία των, δια να μην πιστεύσουν και σωθούν. ¹³ Εκείνοι δε που συμβολίζονται με την πετρώδη γην, είναι όσοι όταν ακούσουν δέχονται με χαράν τον λόγον του Θεού, δεν έχουν όμως βαθειές ρίζες εις την καρδία των και δι’ αυτό ολίγον καιρόν πιστεύουν και εις εποχήν πειρασμού απομακρύνονται από την πίστιν. ¹⁴ Το δε μέρος του σπόρου, που έπεσε εις τα αγκάθια, συμβολίζει εκείνους οι οποίοι, όταν ήκουσαν τον λόγον του Θεού, τον εδέχθησαν και επροσπάθησαν να τον τηρήσουν με κάποιαν προθυμίαν, αλλά πνίγονται από αγωνιώδεις φροντίδας δια την απόκτησιν πλούτου και από τας υλιστικάς απολαύσεις της ζωής αυτής, και έτσι δεν προχωρούν μέχρι τέλους, ώστε να έχουν καλούς και μονίμους καρπούς. ¹⁵ Το δε μέρος του σπόρου, που εσπάρθηκε εις την εύφορον γην, συμβολίζει τους καλοπροαιρέτους ανθρώπους, οι οποίοι με καλήν και αγαθήν καρδίαν, αφού ήκουσαν τον λόγον του Θεού, τον κρατούν με προσοχήν και ευλάβειαν μέσα των και έχουν ως καρπούς τα έργα της αρετής μαζή με την υπομονήν, την οποίαν θα δεικνύουν εις διαφόρους θλίψεις και περιπετείας.

                   ***************************************************

ΣΚΕΨΕΙΣ – ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ – ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

1. Ἀρχὴ τῆς πνευματικῆς σπορᾶς

Στὸ σημερινὸ Εὐαγγελι­κὸ ἀνάγνωσμα ἀκούσαμε τὴν παραβολὴ τοῦ Σπορέως, τὴν ὁποία διηγήθηκε ὁ Κύριος. Περιγράφεται πολὺ ἐκφραστικὰ σ᾿ αὐτὴν ἕνας γεωργός, ποὺ βγῆκε νὰ σπείρει τὸ χωράφι του. Ὁ γεωργὸς αὐτὸς συμβολίζει τὸν Κύριο, ὁ ὁποῖος ρίχνει σὰν ἄλλο σπόρο τὸν θεῖο λόγο του στὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων.

Δὲν εἶναι τυχαῖο τὸ ὅτι ἡ περικοπὴ αὐτὴ ἀναγινώσκεται πάν­τοτε σὲ τέτοια ἐποχὴ τοῦ ἔτους· ἐποχή, κατὰ τὴν ὁποία οἱ γεωργοὶ σπέρνουν τὰ χωράφια τους. Ἔχει μάλιστα καθιερωθεῖ κατὰ τὴν περίοδο αὐτὴ νὰ ξεκινᾶ καὶ ἡ πνευματικὴ σπορὰ τῆς Ἐκκλησίας στὶς καρδιὲς τῶν πιστῶν, δηλαδὴ τὸ κατηχητικὸ ἔργο της. Πιὸ συγκεκριμένα, τὰ Κατηχητικὰ Σχολεῖα τῶν μαθητῶν, οἱ συνάξεις νέων καὶ μεγαλύτερων σὲ ἡλικία, οἱ κύκλοι μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ οἱ τακτικὲς ὁμιλίες μὲ ποικίλα πνευματικὰ θέματα. Σπέρνεται συστηματικὰ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο. Δικός του εἶναι ὁ σπόρος. Ἐκεῖνος φυτεύει τὸν λόγο του στὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων.

Ἂς ἐπιτρέψουμε στὸν πνευματικὸ Σποριά, τὸν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, νὰ ρίξει καὶ στὸ χωράφι τῆς δικῆς μας καρδιᾶς τὸν σπόρο του. Ἄς μελετοῦμε δὲ συστηματικὰ τὸν λόγο του, συμμετέχον­τας σὲ κάποια κατηχητικὴ σύναξη, κύκλο ἢ ὁμιλία. Ἂς βάλουμε στὸ ἑβδομαδιαῖο πρόγραμμά μας τέτοιες πνευματικὲς εὐκαιρίες. Διότι ὅπως δὲν μπορεῖ νὰ καρποφορήσει ἕνα χωράφι χωρὶς νὰ δεχθεῖ σπόρο, ἀντίστοιχα δὲν μποροῦμε νὰ προοδεύσουμε στὶς ἀρετὲς χωρὶς τὴ μελέτη τοῦ θείου λόγου.

2. «Πνιγμένοι»

Ὁ Κύριος εἶπε στὴν παραβολὴ ὅτι κάποιοι σπόροι ἔπεσαν στὸν δρόμο, ἄλλοι σὲ πετρῶδες ἔδαφος καὶ ἄλλοι «ἐν μέσῳ τῶν ἀκανθῶν, καὶ συμφυεῖσαι αἱ ἄκανθαι ἀπέπνιξαν αὐτό». Αὐτοί, οἱ τελευταῖοι, ἔπεσαν σὲ τμῆμα τοῦ χωραφιοῦ ποὺ ἦταν γεμάτο ἀγκάθια. Βλάστησαν ἀρχικὰ οἱ σπόροι, τὰ ἀγκάθια ὅμως ἔπνιξαν τοὺς νέους βλαστούς. Ἑρμηνεύοντας κατόπιν τὴν παραβολὴ στοὺς Μαθητές του, εἶπε ὅτι τὸ τμῆμα αὐτὸ τοῦ χωραφιοῦ συμβολίζει τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἀκοῦν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ ἀρχίζουν μὲ προθυμία νὰ τὸν ἐφαρμόζουν. Ὅμως «ὑπὸ μεριμνῶν καὶ πλούτου καὶ ἡδονῶν τοῦ βίου πορευόμενοι συμπνίγονται καὶ οὐ τελεσ­φοροῦσι». Δηλαδή, πνίγονται ἀπὸ τὰ ἀγκάθια – ἀπὸ τὶς ἀγωνιώδεις φροντίδες τῆς ζωῆς, τὴ μανία τοῦ πλουτισμοῦ καὶ τὶς σαρκικὲς ἐπιθυμίες – καὶ τελικὰ τὰ χάνουν ὅλα.

Εἶναι ἐκφραστικότατες οἱ λέξεις ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Κύριος στὴν παραβολή: «ἀπέπνιξαν» καὶ «συμπνίγονται». Ἐπιπλέον εἶναι ἐπίκαιρες, διότι στὴν ἐποχή μας ἀρκετοὶ ἄνθρωποι χρησιμοποιοῦμε παρόμοιες λέξεις γιὰ νὰ περιγράψουμε τὶς πολλὲς ἀσχολίες μας. «Εἶμαι πνι­γμένος, δὲν προλαβαίνω», λέμε. «Δὲν προλαβαίνω νὰ πάω στὴν ἐκκλησία τὴν Κυριακή. Δὲν ἔχω χρόνο νὰ πάω γιὰ Ἐξομολόγηση. Δὲν μένει χρόνος γιὰ νὰ προσ­ευχηθῶ καὶ νὰ μελετήσω κάτι πνευματικό. Πνίγομαι!» Ἐνῶ ἔχουμε προθυμία γιὰ τὰ πνευματικά, ἐνῶ παραδεχόμαστε τὴν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου καὶ ξεκινᾶμε μὲ ἐνθουσιασμὸ νὰ ἐφαρμόσουμε ὅσα διδάσκει ὁ Χριστός, ἴσως κάνουμε ἕνα σημαντικὸ λάθος· δὲν ἀφαιροῦμε τὰ ἀγκάθια. Ἔτσι, χωρὶς νὰ τὸ ἀντιλαμβανόμαστε, βρισκόμαστε σὲ πορεία «ὑπὸ μεριμνῶν καὶ πλούτου καὶ ἡδονῶν τοῦ βίου» παρασυρόμενοι.

Ἂς προσέχουμε, διότι εὔκολα μᾶς ξεγελᾶ ὁ κόσμος. Ὑπάρχει γιὰ ὅλους μας ὁ κίνδυνος νὰ ἑλκύσουν τὴν καρδιά μας ὁ πλοῦτος, οἱ ἁμαρτωλὲς ἀπολαύσεις, ἀκόμη καὶ οἱ μέριμνες τῆς ζωῆς ποὺ δὲν εἶναι ἁμαρτωλές, ὅπως οἱ πολλὲς ἀσχολίες μας, καὶ νὰ ξεχάσουμε τὸν οὐρανό. Νὰ μαραθεῖ τελικὰ ἡ ψυχή μας, νὰ ἀρρωστήσει, ἴσως καὶ νὰ ὁδηγηθεῖ σὲ πνευματικὸ θάνατο.

3. Τὸ λίπασμα τῆς ὑπομονῆς

Στὸ τέλος τῆς περικοπῆς ὁ Κύριος ἐπισημαίνει ὅτι εὔφορη γῆ θεωροῦνται ὅσοι μὲ καλοπροαίρετη καρδιὰ ἄκουσαν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, τὸν κρατοῦν σφιχτὰ μέσα τους «καὶ καρποφοροῦσιν ἐν ὑ­πομονῇ». Καρποφοροῦν τὶς ἀρετὲς δείχνοντας ὑπομονὴ καὶ καρτερία στὶς θλίψεις καὶ τοὺς πειρασμούς, ποὺ συν­αντοῦν στὸν πνευματικό τους ἀγώνα.

Στὴν καλλιέργεια τῶν χωραφιῶν εἶναι ἀπαραίτητη ἡ ὑπομονή. Ἀκόμη καὶ ὅταν ὅλες οἱ συνθῆκες εἶναι ἰδανικές, δηλαδὴ καλὸς ὁ σπόρος καὶ κατάλληλο τὸ χωράφι, ὁ γεωργὸς δὲν παίρνει καρποὺς ἄμεσα. Χρειάζεται χρόνος ἀρκετός, ὥστε νὰ βγάλει ρίζες ὁ σπόρος, νὰ βλαστήσει, νὰ ἀναπτυχθεῖ καὶ νὰ ἔρθει ἡ στιγμὴ τῆς συγ­κομιδῆς. Χρειάζεται ὑπομονή.

Ἀντίστοιχα καὶ στὴν πνευματικὴ ζωὴ εἶναι ἀπαραίτητη ἡ ὑπομονή. Αὐτὴ εἶναι, θὰ λέγαμε, τὸ πνευματικὸ λίπασμα, ποὺ κάνει εὔφορο τὸ χωράφι τῆς καρδιᾶς. Δὲν γινόμαστε ἅγιοι ἀπὸ τὴ μία ἡμέρα στὴν ἄλλη. Χρειάζεται ὑπομονὴ γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσουμε τοὺς πειρασμοὺς καὶ τὰ ἐμπόδια τοῦ διαβόλου. Χρειάζεται χρόνος γιὰ νὰ ξεριζωθοῦν τὰ πάθη καὶ νὰ καρποφορήσουν οἱ ἀρετές. Ὅμως «μεγάλοι οἱ παρὰ τοῦ Κυρίου μισθοὶ τοῖς ὑπομένουσιν ἀποκείμενοι» (ΕΠΕ 2, 350), τονίζει ὁ Μέγας Βασίλειος. Μεγάλοι εἶναι οἱ μισθοὶ ποὺ ἐπιφυλάσσονται ἀπὸ τὸν Κύριο σ᾿ ἐκείνους ποὺ ὑπομένουν. Αὐτοὶ θὰ λάβουν «καρπὸν ἑκατον­ταπλασίονα»· πλούσια πνευματικὴ συγ­κομιδή. Αὐτοὶ θὰ κληρονομήσουν τελικὰ τὴν αἰώνια Βασιλεία.ἁμαρτωλοί ἀγαποῦν ἐκείνους πού τούς ἀγαποῦν. 33 Κι ἄν κάνετε τό καλό σ’ ἐκείνους πού σᾶς εὐ­ερ­γε­τοῦν, ποιά εὔνοια καί χάρη καί ἀνταμοιβή σᾶς ἀνήκει ἀπό τόν Θεό; Καμία. Διότι καί οἱ ἁμαρτωλοί τό ἴδιο κάνουν. 34 Κι ἄν δανείζετε σ’ ἐκείνους ἀπό τούς ὁποίους ἐλπίζετε νά πάρετε πίσω αὐτά πού δανείσατε, ποιά χάρη καί ἀνταπόδοση ἀπό τόν Θεό σᾶς ἀνήκει; Καμία. Διότι καί οἱ ἁμαρτωλοί δανείζουν σέ ἄλλους ἁμαρτωλούς γιά νά πάρουν πίσω ὁλόκληρο τό ποσό πού δάνεισαν ἤ καί σέ ὥρα ἀνάγκης νά πάρουν κι αὐτοί ἴσα ὀφέλη καί δάνεια ἀπό ἐκείνους στούς ὁποίους δάνεισαν. 35 Ἐσεῖς ὅμως νά ἀγαπᾶτε τούς ἐχθρούς σας καί νά τούς εὐεργετεῖτε καί νά τούς δανείζετε χωρίς νά ἐλπίζετε σέ καμία ἀνταπόδοση ἀπ’ αὐτούς. Καί θά εἶναι πολύς ὁ μισθός σας καί μεγάλη ἡ ἀνταμοιβή σας ἀπό τόν Θεό. Καί θά εἶστε στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν κατά χάριν παι­διά τοῦ ὑψίστου Θεοῦ, μέ τόν ὁποῖο θά μοιάζε­τε πνευ­­­­ματικῶς. Διότι κι αὐτός εἶναι εὐεργετικός καί ὠφέ­λι­­μος στούς ἀνθρώπους πού δείχνουν ἀχαριστία στίς τό­σες εὐεργεσίες του καί πού δέν ἔχουν καλή διάθεση καί προαίρεση ἀλλά εἶναι πονηροί. 36 Νά γίνεστε λοιπόν σπλαχνικοί πρός τόν συνάνθρωπό σας καί συμπονετικοί στίς δυστυχίες του καί στίς ἀνάγκες του, ὅπως καί ὁ οὐράνιος Πατέρας σας εἶναι σπλαχνικός σέ ὅλους.

***************************************************

Τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ζ΄ Οἰκουμ. Συνόδου – Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 12 Ὀκτωβρίου 2025

 

Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 12 Ὀκτωβρίου 2025, Τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ζ΄ Οἰκουμ. Συνόδου (Τίτ. γ΄ 8-15)

8 Πιστὸς ὁ λόγος· καὶ πε­­ρὶ τούτων βούλομαί σε δια­­βεβαιοῦσθαι, ἵνα φρον­­τί­­ζωσι καλῶν ἔργων προΐ­στασθαι οἱ πεπιστευκότες τῷ Θεῷ. ταῦτά ἐστι τὰ καλὰ καὶ ὠφέλιμα τοῖς ἀνθρώ­ποις· 9 μωρὰς δὲ ζητήσεις καὶ γενεαλογίας καὶ ἔρεις καὶ μάχας νομικὰς περιίστασο· εἰσὶ γὰρ ἀνωφελεῖς καὶ μάταιοι. 10 αἱρετικὸν ἄνθρωπον μετὰ μίαν καὶ δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ, 11 εἰδὼς ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος καὶ ἁμαρτάνει ὢν αὐτοκατάκριτος. 12 Ὅταν πέμψω Ἀρτεμᾶν πρός σε ἢ Τυχικόν, σπούδασον ἐλθεῖν πρός με εἰς Νικόπολιν· ἐκεῖ γὰρ κέκρικα παραχειμάσαι. 13 Ζηνᾶν τὸν νομικὸν καὶ Ἀπολλὼ σπουδαίως πρό­πεμ­­­ψον, ἵνα μηδὲν αὐτοῖς λείπῃ. 14 μανθανέτωσαν δὲ καὶ οἱ ἡμέτεροι καλῶν ἔργων προΐστασθαι εἰς τὰς ἀναγκαίας χρείας, ἵνα μὴ ὦσιν ἄκαρποι. 15 Ἀσπάζονταί σε οἱ μετ’ ἐμοῦ πάντες. ἄσπασαι τοὺς φιλοῦντας ἡμᾶς ἐν πίστει. Ἡ χάρις μετὰ πάντων ὑμῶν· ἀμήν.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ Π. Ν. ΤΡΕΜΠΕΛΑ

8 Τό ὅτι δικαιωθήκαμε καί ἀναγεννηθήκαμε καί θά κληρονομήσουμε τήν αἰώνια ζωή εἶναι λόγος καί ἀλήθεια ἀξιόπιστη. Καί γι’ αὐτά τά θέματα θέλω νά μιλᾶς μέ βεβαιότητα καί μέ κύρος, γιά νά φροντίζουν ὅσοι ἔχουν πιστέψει στό Θεό νά πρωτοστατοῦν ἀκούραστα σέ καλά ἔργα. Αὐτά εἶναι τά καλά ἔργα καί τά ὠφέλιμα στούς ἀνθρώπους· αὐτά γιά τά ὁποῖα σᾶς μίλησα. 9 Ἀπόφευγε τίς ἀνόητες συζητήσεις καί τίς γενεαλογίες γιά τούς μυθικούς θεούς ἤ τούς εὐγενεῖς προγόνους, ὅπως καί τίς φιλονικίες καί διαμάχες γιά τόν ἰουδαϊκό νόμο, διότι δέν φέρνουν καμία ὠφέλεια καί εἶναι μάταιες. 10 Αἱρετικό ἄνθρωπο πού ἐπιμένει νά δημιουργεῖ σκάνδαλα καί διαιρέσεις στήν Ἐκκλησία, μολονότι τόν συμβούλευσες γιά πρώτη καί δεύτερη φορά, παράτησέ τον καί ἀπόφευγέ τον.11 Γνώριζε ὅτι ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος ἔχει διαστραφεῖ καί ἁμαρτάνει· καί γιά τήν ἁμαρτία του αὐτή ἐλέγχεται καί κατακρίνεται ἀπό τή συνείδησή του καί ἀπό τόν ἴδιο του τόν ἑαυτό. 12 Ὅταν σοῦ στείλω τόν Ἀρτεμᾶ ἤ τόν Τυχικό, φρόντι­σε γρήγορα νά ἔλθεις στή Νικόπολη, διότι ἐκεῖ ἀπο­φά­σι­σα νά περάσω τό χειμώνα. 13 Τόν Ζηνᾶ τό νομοδιδάσκαλο καί τόν Ἀπολλώ κατευόδωσέ τους, ἑτοιμάζοντας μέ ἐπιμέλεια ὅ,τι τούς χρειαστεῖ, γιά νά μήν τούς λείπει τίποτε στό ταξίδι τους. 14 Μέ τήν εὐκαιρία μάλιστα τῆς προετοιμασίας αὐτῆς ἄς παίρνουν μάθημα καί οἱ δικοί μας νά πρωτοστατοῦν καί νά ἐργάζονται καλά ἔργα καί νά συντρέχουν τούς ἀδελφούς στίς ἀπαραίτητες ὑλικές τους ἀνάγκες, γιά νά μή στεροῦνται ἀπό πνευματικούς καρπούς. 15 Σέ χαιρετοῦν ἐγκάρδια ὅλοι ὅσοι εἶναι μαζί μου. Χαιρέτησε ὅσους μᾶς ἀγαποῦν, ἐπειδή ἔχουν κοινή πί­στη μέ μᾶς. Σᾶς εὔχομαι ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ νά εἶναι μέ ὅλους σας. Ἀμήν.